Er wordt in westerse landen steeds minder gelezen. Maar er is één boek dat we aan de kant legden voordat we de andere boeken in de steek lieten: de Bijbel. De American Bible Society meldde dat alleen al in 2022 26 miljoen Amerikanen waren gestopt met Bijbellezen. De meeste mensen hebben wel een Bijbel, maar die staat ongelezen in de boekenkast. Daarom willen veel kerken het Bijbellezen onder christenen stimuleren. Maar hoe?

Er wordt veel verwacht van de digitalisering van de Bijbel en de talloze apps die zijn ontworpen om het Bijbellezen te ondersteunen. De populairste versie, YouVersion, is naar een half miljard telefoons, iPads en computers gedownload.

Die technologie heeft voordelen: als je de Bijbel op je mobiel hebt, kun je die overal lezen. Een ”push” kan voorkomen dat je het Bijbellezen vergeet. Bovendien kun je je gemakkelijk abonneren op Bijbelleesplannen en opbouwende Bijbelteksten. Mede hierom hebben evangelicalen in de Verenigde Staten hard gewerkt aan de ontwikkeling van digitale Bijbels. Denk aan Quickverse, Logos, Bible Gateway en YouVersion.

Onderzoek

Maar hoe is het eigenlijk om de Bijbel vanaf een scherm te lezen? Theoloog en techontwikkelaar John Dyer onderzocht dit. Hij verdeelde gemeenteleden van drie kerken in twee groepen. Hij liet de ene groep vanaf een scherm lezen en gaf de andere groep een papieren Bijbel. Het resultaat is boeiend.

Het belangrijkste voordeel van digitaal Bijbellezen is dat het eenvoudiger is. Degenen die een mobiel Bijbelleesplan volgen, lezen vaker uit de Bijbel dan zij die gedrukte Bijbels gebruiken. Uit talloze onderzoeken blijkt echter ook dat we teksten minder goed begrijpen als we die vanaf het scherm lezen. Dat geldt ook voor het lezen van de Bijbel.

Dyer liet de mensen in zijn onderzoek de voor velen onbekende brief van Judas lezen. Hij testte vervolgens wat ze zich ervan herinnerden. Wat bleek? Degenen die de tekst digitaal hadden gelezen, onthielden er minder van dan zij die de tekst in gedrukte vorm hadden gelezen. Maar het belangrijkste verschil was dat lezers die de tekst verwarrend vonden in twee van de drie gevallen tot de digitale groep behoorden. Veel schermlezers gaven toe dat ze onzorgvuldig lazen. „Het voelde meer als het scrollen door een e-mail dan als het echt bestuderen van Gods Woord”, zei iemand. Vandaar dat Dyer uitkomt bij een paradoxale conclusie: digitale lezers lezen meer, maar begrijpen minder.

Met de pen in de hand

De beste Bijbel is de Bijbel die we daadwerkelijk lezen. Tegelijk is het duidelijk dat, wanneer we de Bijbel echt lezen, de traditionele, gedrukte Bijbel superieur is aan de digitale Bijbel. Terwijl de digitale tekst elke keer verschijnt en weer verdwijnt, is de gedrukte Bijbel altijd hetzelfde. Hierdoor kunnen we er een relatie mee opbouwen. Dus niet alleen met de Bijbel als tekst, maar ook met de Bijbel als tastbaar boek.

De gewoonte om de Bijbel te lezen met de pen in de hand is wijdverbreid. Hoewel de Bijbel wordt beschouwd als Gods verheven Woord, krijgt die vaak toch een persoonlijk tintje door onderstrepingen en notities van de Bijbellezer. Als we een tekst die ons troost in een moeilijke periode markeren, blijft dat een voortdurende herinnering aan hoe God aan onze zijde heeft gewandeld.

Deze gewoonte dateert al van eeuwen geleden. In de 18e eeuw maakten Bijbellezers soms aantekeningen van belangrijke geestelijke gebeurtenissen in hun eigen leven. De datum van hun bekering bijvoorbeeld. Door aantekeningen en notities raakt de Heilige Schrift verweven met het leven van de lezer.

De auteur is hoogleraar kerkgeschiedenis in College Stockholm. De volledige (Engelse) versie van dit artikel staat op CNE.news. Een eerdere versie van dit artikel verscheen in de Zweedse krant Dagen.