In het centrum van York ligt de geschiedenis voor het oprapen. Een wandeltocht door de monumentale straatjes en langs eeuwenoude panden herinnert aan tijden van noormannen en vikings.

Van tijd tot tijd worden inwoners van York verrast door historische vondsten in de binnenstad. Gids Julian Cripps wijst naar een met hekken afgezette afgraving. „Daar is een 750 jaar oude afvoerpijp gevonden. In de Middeleeuwen heeft hier een ziekenhuis met 200 bedden gestaan. Door de inhoud van de pijp te bestuderen, komen we meer te weten over ziektes uit die tijd.”

Kroonjuweel van de stad is de York Minster, 160 meter lang. Vanuit de stadsdrukte stap je zo in gewijde sferen. De kerk is zowel kathedraal als minster. Een kathedraal is de moederkerk van een bisdom, minster is de angelsaksische benaming voor een centrum van waaruit het geloof wordt verspreid. Het bouwwerk in York is een van de grootste gotische kathedralen van Noord-Europa.

Gezondheidsproblemen
De talloze beelden en het brandschilderwerk imponeren. Zo behoort de Great East Window, daterend uit de periode tussen 1405 en 1408, tot ’s werelds grootste middeleeuwse ramen. Het kunstwerk toont het begin en het einde van de wereld. Er worden passages uit Genesis afgebeeld. Een van de scènes toont hoe Eva wordt verleid.

Vermaard is verder de St. William Window uit 1422. Daarop staan gebeurtenissen uit het leven van de twaalfde-eeuwse aartsbisschop afgebeeld. Op het gebrandschilderde raam is bijvoorbeeld te zien hoe hij in een doopvont wordt ondergedompeld. Beroemd is het verhaal, afgebeeld in hetzelfde raam, van een slaperige klerk die tijdens een plechtigheid een steen van een pilaar op zijn hoofd kreeg. Hoewel de kei midden op het hoofd van de man belandde, bleef hij wonderwel gespaard.

Statig gezang vanuit de kerk dringt door in het trappenhuis van de York Minster. Enige conditie voor de trip naar de top, 60 meter hoog, is vereist. Een bordje beneden had het al gemeld: de 275 treden naar boven zijn „smal en erg steil.” Gezondheidsproblemen? Dan kun je maar beter niet naar boven gaan. Als je eenmaal hijgend de horde hebt genomen, wacht boven een fraai, kilometersver uitzicht over de historische stad. Plus, indien gewenst, een heus certificaat als bewijs dat je echt boven bent geweest.

In de catacomben onder de kerk is ook van alles te zien. Al dan niet voorzien van een geluidsdrager met koptelefoon bewonderen bezoekers eeuwenoude voorwerpen. Wat te denken van een middeleeuwse graftombe? Een gat onder in de uitgraving diende voor de afvoer van vloeistoffen en gassen van de lichamen in ontbinding.

Engelse Bijbel
Oorspronkelijk was de York Minster een rooms-katholieke kerk. Sinds koning Henry VIII in 1534 de breuk met Rome bewerkstelligde, maakt de kerk deel uit van de Church of England.

Een gedenkteken aan de buitenkant van de kathedraal vestigt de aandacht op Miles Coverdale, die leefde van 1488 tot 1569. Deze bisschop van Exeter vertaalde en publiceerde de eerste complete gedrukte Engelse Bijbel in 1535 en reviseerde de Great Bible van 1539, gefinancierd door Thomas Cromwell.

Coverdale was een van de leidende figuren van de Engelse Reformatie. Waarschijnlijk zijn de psalmen in het Book of Common Prayer (1622) van zijn hand. Kopieën van zijn vertalingen werden lange tijd in de York Minster bewaard.

York biedt behalve de kolossale kathedraal meer eeuwenoude bezienswaardigheden. Een stenen trap leidt naar de Clifford’s Tower, onderdeel van de Norman Castles van York, in 1068 gebouwd door Willem de Veroveraar. Eenmaal boven beeld je je in hoe ridders in roerige tijden de wijde omgeving hebben bespied.

Informatieborden op de toren vertellen een dramatisch verhaal. In maart 1090 brak er in de stad een opstand uit tegen de joden van York. In een poging te vluchten voor het geweld, verschansten zij zich in de houten toren. Ridders namen de toren onder vuur. Daarop staken de in het nauw gedreven joden de toren in brand. Ze kwamen liever op die manier om dan levend in de handen van hun belagers te vallen. Zij die de vuurzee overleefden, werden alsnog gedood.

Meer informatie over York: VisitBritain, tel. 020-6890002 en www.visitbritain.nl.