De genoemde tekst uit 1 Petrus 3:6 is een citaat uit Genesis 18:2. In ongeloof vraagt Sara zich af hoe Gods belofte van een kind ooit gerealiseerd kan worden. „Zal ik wellust hebben, nadat ik oud geworden ben en mijn heer oud is?” Petrus ontleent aan deze woorden een argument voor de christelijke levenswandel. Gelovige vrouwen moeten op Sara lijken. Zo kunnen hun ongelovige mannen ingewonnen worden voor het geloof. Het gaat in het christelijk huwelijk om ”onderdanigheid”: je door God gegeven plek weten. Tegelijk worden de mannen opgeroepen om respectvol en zorgzaam met hun vrouw om te gaan. De context van dit gedeelte maakt dus al duidelijk dat de aanduiding ”heer” van de vrouw geen sloofje maakt.

Maar waarom dan toch dit woord ”heer”? Dit wordt duidelijk als je beseft dat ”heer zijn/worden” in het Hebreeuws de gebruikelijke aanduiding is voor het sluiten van een huwelijk. In het Bijbelse spraakgebruik ”neemt” de man een vrouw; de vrouw wordt ”gegeven” door haar vader of (in geval van overlijden) de familie, vaak na betaling van een ”bruidsschat”. Het feitelijke huwelijk heet echter ”heer worden”. In vrijwel alle vertalingen is dit met ”huwen” of ”trouwen” weergegeven, maar er staat gewoon ”ba’al zijn/worden”: meester, heer of bezitter.

Wat betekent dit nu? We moeten ons realiseren dat de sociale status van vrouwen in de oudheid veel kwetsbaarder was dan bij ons. Vrouwen hadden lang niet altijd gelijke rechten als mannen. Bij overlijden erfden niet zij, maar de mannelijke erfgenamen. Weduwen hadden het heel moeilijk (zoals nog vaak in niet-westerse landen). Een huwelijk gaf bescherming, verzorging en veiligheid. Iemand nam in liefde verantwoordelijkheid voor je.

De profeten gebruiken heel vaak het beeld van het huwelijk om Gods zorg voor de Israëlieten te beschrijven. God had hen getrouwd („was Heere over hen geworden”). Hij had hen aangenomen als Zijn volk en hen zo beschermd, gekoesterd en verzorgd! Tegenover deze goddelijke trouw staat vaak het ongeloof van het volk. Zonde is vertrapte liefde. Maar God zet door. Ontroerend wordt het herstel van Israël in Jesaja 62:4-5 beschreven onder het beeld van het huwelijk. „…gij zult genoemd worden: Mijn lust is aan haar! en uw land: Het getrouwde; want de Heere heeft een lust aan u, en uw land zal getrouwd worden. Want gelijk een jongeling een jonkvrouw trouwt, alzo zullen uw kinderen u trouwen; en gelijk de bruidegom vrolijk is over de bruid, alzo zal uw God over u vrolijk zijn.”

God ontfermt zich over Zijn volk. Het wordt weer ”getrouwd” genoemd. God wordt weer ”Heere” van het land en daarmee zal het tot bloei komen. De Israëlieten zullen zich ook zelf weer over het land en de dienst van God bekommeren. God zal Zijn volk leiden, koesteren en verzorgen.

In het Nieuwe Testament klinken dezelfde tonen. Christus had als Hoofd Zijn gemeente zo lief, dat Hij Zijn leven voor haar gaf. Vandaar klinkt de oproep: „Gij mannen, hebt uw eigen vrouwen lief, gelijk ook Christus de gemeente liefgehad heeft, en Zichzelf voor haar heeft overgegeven” (Efeze 5:25). Tegelijk wordt van de vrouw respect gevraagd (5:33).

Deze Bijbelse notie werkt zuiverend op onze verhoudingen. Het weerhoudt van machtsmisbruik en spoort aan tot dienende liefde, in onderling respect en trouw. Een vrouw hoeft in onze tijd een man echt geen ”heer” te noemen, als de rijke gedachte erachter maar behouden blijft en helend doorwerkt in onze relaties.

De auteur is predikant van de hervormde gemeente Dordrecht (Wijk Augustijnenkerk) en gastdocent Oude Testament aan de ETF in Leuven. Weerwoord gaat in op vragen die in deze tijd op christenen afkomen.