Harald moest met een adellijk meisje trouwen, liefst met een prinses, vond koning Olav V. Het stel ging enige tijd uit elkaar en Sonja ging zelfs in het buitenland wonen, maar ze konden elkaar niet vergeten. Uiteindelijk zette de kroonprins zijn vader voor het blok: Sonja Haraldsen moest het worden, en anders zou hij niet trouwen, waardoor het voortbestaan van de monarchie in gevaar kwam. Toen ging zijn vader overstag. Hij liet parlementsvoorzitter Bernt Ingvaldsen op 19 maart 1968 afkondigen: „Het is mij een genoegen u mee te delen, meneer de president en leden van de Storting, dat ik, na advies te hebben ingewonnen bij de premier, leden van de regering, u, meneer de president, en de parlementaire leiders van de politieke partijen, vandaag mijn lieve zoon, kroonprins Harald, toestemming heb gegeven om juffrouw Sonja Haraldsen, dochter van wijlen de heer Karl August Haraldsen en mevrouw Dagny Haraldsen, geboren Ulrichsen, tot vrouw te nemen.”

Op alle openbare gebouwen ging de vlag in top.

Schilderen

Harald had Sonja in de zomer van 1959 ontmoet tijdens een feestje. Dat koning Olav pas negen jaar later toestemde in een huwelijk, kwam niet voort uit persoonlijke antipathie. Hij mocht Sonja juist graag. Olav leidde haar op de trouwdag dan ook de kerk binnen. Haar eigen vader was in maart 1959 overleden, enkele maanden voordat ze Harald leerde kennen.

Sonja Haraldsen had in haar geboorteplaats Oslo een modeopleiding gevolgd en daarna in het Zwitserse Lausanne gestudeerd. Terug in de Noorse hoofdstad had ze nog studies Frans, Engels en kunstgeschiedenis gevolgd. Inmiddels werkte ze in het modehuis van haar vader.

Kunst heeft nog steeds de belangstelling van de koningin, die zelf ook schildert. Door haar huwelijk met de troonopvolger kreeg haar leven echter een wending. Ze was al direct de ”first lady” aan het hof, omdat Haralds moeder al in 1954 aan kanker was overleden, een week na haar 53e verjaardag en nog drie jaar voordat haar man op de troon kwam.

Bruiloft

Toen Harald en Sonja trouwden, waren beiden inmiddels 31 jaar. Oslo was versierd met vlaggen en bloemen, en in veel etalages hingen foto’s en het monogram van de kroonprins en de nieuwe kroonprinses.

Vanaf 16.30 uur klonken de klokken van het stadhuis, terwijl een stoet van negentien auto’s het paleis verliet. Bijna 3000 soldaten stonden schouder aan schouder langs de route van het Koninklijk Paleis naar de kathedraal. Het kerkgebouw was met meer dan 2500 bloemen versierd.

De bruid kwam de kerk binnen onder de tonen van Henry Purcells ”Trumpet Tune and Air”. Tijdens de huwelijksceremonie zong een mannenkoor de hymne ”Herre Gud ditt dyre navn og ære” (Onze Heere God, Uw verheven Naam en eer) en operazangeres Aase Nordmo Løvberg bracht ”Alt står i Guds Faders hand” (Alles rust in de hand van God de Vader) ten gehore.

Sonja had haar eenvoudige, klassieke bruidsjurk met driekwartmouwen en een lange sleep zelf ontworpen. De jurk was versierd met witte parels en borduurwerk. Een tiara ontbrak; de lange sluier werd door een strook witte bloemen op zijn plaats gehouden. Het bruidsboeket bestond uit witte rozen, fresia’s, lelietjes-van-dalen en orchideeën.

De bruid en bruidegom verlieten de kathedraal terwijl J.S. Bachs ”Prelude in E Major” klonk. Buiten juichte een grote menigte hen toe, terwijl vanaf het fort van Akershus 21 saluutschoten werden afgevuurd. De huwelijksfeesten, bijgewoond door een groot aantal gasten, duurden drie dagen.

Humor

Sonja werd al snel bekend door haar liefdadigheidswerk. Toen haar schoonvader in 1991 overleed, kwam haar man op de troon. Tijdens een sobere plechtigheid in de kathedraal van Trondheim zegende bisschop Finn Wagle hem in.

Harald zag ertegenop de plaats van zijn populaire vader in te nemen, maar wordt nu zelf als stabiele factor gezien. De Noorse premier Solberg vatte het algemene gevoelen over het koningspaar samen toen Harald op 17 januari 2021 dertig jaar op de troon zat: „Ze doen het erg goed.”

De koning staat bekend om zijn humor. Nadat er een boek over koningin Sonja verscheen, zei hij tijdens het jaarlijkse parlementaire diner in 2012: „Ik moet toegeven dat ik het boek met grote belangstelling heb gelezen. Eindelijk begin ik de vrouw te begrijpen die zo veel voor me heeft betekend en met wie ik zo lang heb samengeleefd. Sommigen zullen zeggen dat dat ook wel tijd werd. Maar sommige mannen zijn misschien een beetje traag van begrip.”

Vier jaar eerder zei hij tijdens het parlementair diner: „Er wordt wel gezegd dat wijsheid met de jaren komt. Mijn ervaring is dat de jaren ook vaak alleen komen.”

Ziekte

Koning Harald was een peetoom van prins Friso en was met zijn vrouw dan ook aanwezig bij Friso’s huwelijk in 2004 en begrafenis in 2013. Kroonprins Haakon en echtgenote Mette-Marit, die de afgelopen weken allebei 50 jaar werden, werken nauw met het koningspaar samen. Haakon heeft al tal van keren de honneurs moeten waarnemen omdat zijn vader uitgeschakeld was. Koning Harald lag in mei dit jaar met een infectie in het ziekenhuis, en de vorige jaren ook meermalen. In december 2003 werd hij geopereerd vanwege blaaskanker. In oktober 2020 kreeg hij een nieuwe hartklep.

De koning is al jaren slecht ter been en loopt met behulp van krukken. Toen hij in juni een tweedaags bezoek aan Denemarken bracht, struikelde hij toen hij een paar treden op moest om koningin Margrethe te begroeten. Met zijn knieval toonde hij diepe bewondering voor zijn Deense collega, grapte hij achteraf. „Als je maar niet hetzelfde van mij verwacht”, reageerde Margrethe.

Na een diner met de Britse koningin Elizabeth had koning Harald moeite om te gaan staan. „Zal ik je overeind helpen, Harald?” zei Elizabeth. De Noorse vorst zei later: „Dat vond ze ontzettend grappig. En ik vond het een beetje gênant.”

Aftreden is –net als in het Britse, Zweedse en Deense koningshuis– niet aan de orde. Bij zijn tachtigste verjaardag zei Harald: „Ik heb een eed afgelegd op de grondwet. Voor mij is die eed mijn leven lang van kracht. Van aftreden kan geen sprake zijn, tenzij ik van mijn kinderen een duidelijk signaal krijg dat het tijd is.”

Overigens wordt ook kroonprinses Mette-Marit in haar activiteiten beperkt door gezondheidsproblemen: bij haar is longfibrose vastgesteld. Haakons zus, prinses Märtha Louise, is niet meer voor het koningshuis actief nadat ze in opspraak kwam door haar relatie met de Amerikaanse sjamaan Durek Verrett.

In 2018 stond het koninklijk paar met een privéfeest en een kerkdienst stil bij het vijftigjarig huwelijksjubileum. Tijdens de dienst klonken voor een deel dezelfde liederen als bij de plechtigheid een halve eeuw eerder, in dezelfde kathedraal. Nu hebben ze er nog vijf jaar bij gekregen.