„Dit was aanhoudende, berekende en koelbloedige moord op kwetsbare kindjes. Liefdevolle ouders zijn beroofd van hun kinderen; broers en zussen moeten leven zonder hun broers en zussen. Dit grenst aan sadisme. Je betoont geen spijt. Je gaat de rest van je leven de gevangenis in”, oordeelde rechter James Goss maandag in de rechtbank van Manchester.

Met de uitspraak is Letby de derde vrouw in de Britse geschiedenis die zo’n zware straf krijgt. Haar zaak nam meer dan tien maanden in beslag: het langste moordproces ooit in het Verenigd Koninkrijk.

Zelf weigerde Letby maandag in de rechtszaal te verschijnen. „Lafhartig”, oordeelde justitieminister Alex Chalk. De Britse premier Rishi Sunak en Chalk kondigden een wetswijziging aan zodat „mensen die zulke afschuwelijke misdaden plegen” verplicht op moeten dagen. De sociaaldemocratische Labour-partij stelde al in april 2022 zo’n verplichte gang naar de rechtszaal voor, maar dat voorstel werd toen niet door de regering overgenomen.

Over zes andere pogingen tot moord –op vijf verschillende baby’s– kon de jury maandag nog geen uitspraak doen. Aan twee beschuldigingen van poging tot moord werd Letby niet schuldig bevonden. Mogelijk volgt er nog een nieuwe rechtszaak die opheldering moet brengen rond de zes onbesliste pogingen.

Letby, volgens Britse media opgegroeid in een stabiel gezin in Hereford, leek op het eerste gezicht niet in de wieg gelegd voor de misdaden waar ze de afgelopen maanden voor terecht stond. Vrienden verklaarden haar als „leergierig” en je kon met haar lachen. Ze nam wekelijks deel aan salsasessies en sliep 's nachts met haar verzameling teddyberen. Kerkelijk was ze aangesloten bij de Hope City Church een gemeente „die zich verheugt in Geestvervulde aanbidding”.

Verlamd

Letby pleegde de zeven moorden tussen juni 2015 en juni 2016 in het Countess of Chester Hospital. Ze vermoordde baby’tjes door lucht in hun bloedbaan of maagje te injecteren, door hen te vergiftigen met insuline of door te veel melk toe te dienen. Uit ‘meeleven’ gaf ze rouwende ouders een aandenken aan hun baby, zoals een haarlok.

De verpleegster gebruikte vervalste medische aantekeningen om sporen uit te wissen en overtuigde collega’s ervan dat het om pure pech ging. Ook beweerde ze dat de kinderen stierven door een gebrek aan hygiëne in het ziekenhuis en vanwege personeelstekorten.

Letby’s slachtoffers waren juist de allerzwakste kinderen: vijf van de zeven slachtoffertjes waren te vroeg geboren. Een kindje had een gewicht van minder dan 1 kilo. Ook leek ze een voorkeur te hebben voor het doden van tweelingen.

Een meisje –15 weken te vroeg geboren en een geboortegewicht van slechts een pond– overleefde de aanvallen wel. Letby probeerde haar in ieder geval twee keer te doden, maar is niet schuldig bevonden aan een derde poging tot moord. Het nu zevenjarig meisje raakte na de aanvallen dusdanig verlamd dat ze nog steeds 24-uurs zorg nodig heeft. „God redde haar”, aldus de vader in de rechtbank, „toen de duivel (Letby) haar vond”.

Letby’s daden kwamen aan het licht nadat het ziekenhuis in Chester een forse stijging van het aantal onverwachte sterfgevallen van baby’s op de kraamafdeling signaleerde. Opvallend: Letby was altijd –soms als enige verpleegkundige– aanwezig bij die sterfgevallen. Er ontstond argwaan. Dokters trokken aan de bel. In juni 2016 werd Letby van haar zorgtaak ontheven.

Begin juli 2018 werd de verpleegster na lang juridisch getrouwtrek gearresteerd. Tot op heden houdt ze vol onschuldig te zijn. Maar tijdens het proces trof de politie in haar woning post-its aan met ”Ik heb ze expres vermoord” en ”Ik ben een verschrikkelijk mens”.

Volgens de openbaar aanklager, Nicholas Johnson, is dit een letterlijke bekentenis. Bovendien vond de politie bij huiszoeking 257 medische documenten die Letby bewaarde als „verslagen van de vreselijke gebeurtenissen die u uw slachtoffers aandeed”, aldus rechter Goss. Het gaat hier om „een berekende opportuniste”, aldus de openbaar aanklagers. Het motief van Letby blijft onduidelijk. Volgens Johnson genoot ze van het drama als ze zag dat dokters zich haastten om de baby’s te redden die zij had aangevallen. „De onderliggende redenen zijn alleen bij jou bekend”, aldus rechter Goss maandag tegen de afwezige Letby.

Overleefd

Het Britse gezondheidsministerie start een onderzoek naar hoe Letby zoveel baby’s kon vermoorden, voor ze bij de politie werd aangegeven. Het zal onafhankelijk van de Britse nationale gezondheidsdienst NHS en de overheid plaatsvinden, aldus gezondheidsminister Steve Barclay. „Baby’s zouden het hebben overleefd als ziekenhuisbestuurders eerder reageerden op zorgen die wij over Letby uitten”, zei de Britse arts Stephen Brearey in gesprek met de krant The Guardian. De arts uit het ziekenhuis van Chester sloeg met collega’s vroegtijdig alarm, maar beschuldigt ziekenhuisbazen ervan dat ze hem het zwijgen probeerden op te leggen.

Ook voor Letby zelf is de kous niet af. De politie gelooft dat ze tijdens haar zesjarige carrière als kinderverpleegster nog veel meer baby’s verwondde dan bekend is en opende een hulplijn waar ouders naar kunnen bellen als ze hierover melding willen doen. Tot nu toe vonden rechercheurs al meer dan 70 „verdachte” gevallen die zich in Chester voordeden in de tijd dat Letby daar werkte. Baby’s liepen „onverwachte en onverklaarbare” verslechteringen op, nadat ze op de kraamafdeling waren opgenomen. De politie wil nu „medisch zorgwekkende” dossiers van zo’n 4000 baby’s doorlichten die tussen 2012 en 2016 in de ziekenhuizen van Chester en Liverpool –waar Letby twee stages liep– zijn geboren.

Volgens de politie van het Engelse graafschap Cheshire is het onmogelijk om exacte cijfers te geven over het aantal incidenten waarbij Letby betrokken was, zolang het onderzoek loopt. Het wordt nog een hele uitdaging om de medische dossiers van de ruim 4000 baby’s door te lichten: sommige mogelijke slachtoffers zijn al bijna puber.