Het Joodse Agentschap, dat Joodse emigratie naar Israël faciliteert, publiceerde onlangs een rapport over ”alija” in de eerste helft van 2023. In die periode vestigden zich 889 mensen uit West-Europese landen in de Joodse staat – een daling van maar liefst 44 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. De uittocht uit Frankrijk nam zelfs met bijna 60 procent af. De afgelopen jaren groeide het aantal Franse Joden dat wegtrok juist, vanwege het toenemende antisemitisme.

Die cijfers vormen een scherp contrast met de sterk gestegen instroom van Russische immigranten. Die nam tussen januari en juni toe met bijna een derde: in totaal maakten 22.851 mensen alija. Vanuit Oekraïne vertrokken ‘slechts’ 1463 personen naar Israël, nog geen tiende deel van het aantal dat vorig jaar uit het door oorlog geteisterde land naar de Joodse staat verhuisde. In totaal hebben sinds het begin van de Russische invasie ruim 20.000 Oekraïners hun vaderland voor het Heilige Land verruild.

De scherpe daling van het aantal emigranten uit Oekraïne heeft volgens het Joodse Agentschap een aantal oorzaken. Enerzijds is vertrek uit door Rusland bezette gebied erg ingewikkeld. Aan de andere kant zijn veel Joden die het land wilden verlaten inmiddels al vertrokken. De sterke stijging van de instroom van Russische Joden heeft ook te maken met de oorlog in Oekraïne, maar dan vooral met de politieke en maatschappelijke onzekerheid die dat in Rusland teweegbrengt. Mogelijk speelt ook de angst om in militaire dienst te moeten nog altijd een rol. Veel Russische jongemannen verlieten vorig jaar het land toen president Vladimir Poetin een gedeeltelijke mobilisatie afkondigde.

Over het geheel genomen nam het aantal mensen dat alija maakte in de eerste helft van 2023 met zo’n 16 procent af. Israël verwelkomde in die periode in totaal 30.774 nieuwkomers. Dat is niets vergeleken met de enorme instroom begin jaren 90, toen honderdduizenden Joden na de val van de Sovjet-Unie naar het Beloofde Land emigreerden. Tegelijkertijd blijft het nog steeds een uitdaging om al die duizenden nieuwe burgers werk en onderkomen te bieden.

Dat laatste voert het Joods Agentschap ook als mogelijke reden aan voor de afname van de wereldwijde immigratie van Joden. De kosten voor levensonderhoud en huisvesting zijn de afgelopen jaren tot ongekende hoogte gestegen. Vooral in Tel Aviv en omgeving zijn woningen vrijwel onbetaalbaar. Veel nieuwe immigranten komen in een kibboets terecht, maar daar kunnen ze doorgaans maar een beperkte periode blijven. Ook de interne politieke onrust in Israël kan een rol spelen bij de afweging of Joden alija willen maken.

De afname van het aantal immigranten staat haaks op het beleid van minister van Alija en Integratie, Ofir Sofer. Hij heeft zich de afgelopen tijd juist hard gemaakt om meer jonge Joden, vooral uit de Verenigde Staten en Frankrijk, aan te moedigen om naar Israël te verhuizen.