Gewapend met prikstok, vuilniszak en handschoenen struinen bijna veertig vrijwilligers deze winderige woensdagochtend langs de kust. „Ons jaarlijkse uitje”, lacht Tino van Mourik uit het Brabantse Hoeven. „Je loopt lekker op het strand, kletst met anderen en ik vind het opruimen ook leuk.” Leuk?! „Ja, weet je wat het leuke is? Als je omkijkt, is het schoon”, legt de 80-jarige vrouw uit.

Van 1 tot en met 15 augustus gaan dagelijks twee teams op pad voor de zogenoemde Beach Cleanup Tour. Het ene begon in Cadzand, op Zeeuws-Vlaanderen, en gaat –via onder meer Vrouwenpolder, Ouddorp, Scheveningen en Katwijk– richting het noorden. De andere groep begon op Schiermonnikoog en werkt naar het westen toe. Op de laatste dag ontmoeten beide groepen elkaar in Zandvoort. Ze hebben dan samen in totaal dertig etappes afgelegd.

De meeste deelnemers draaien een dagje mee, maar Van Mourik heeft zich voor maar liefst zeven etappes aangemeld, samen met haar man en een vriendin. Fanatiek grijpt ze al op de parkeerplaats waar de bus staat te wachten een maandverband van de grond. „Die moet mee!” roept ze naar haar vriendin. „Ah, nog ongebruikt. We vinden wel smeriger spullen, hoor. Luiers enzo.”

Een bus brengt de deelnemers vanaf het verzamelpunt in Vlissingen naar Koudekerke, 6 kilometer verderop. Vanaf daar lopen ze over het strand weer terug. Voor vertrek spreekt de Vlissingse burgemeester Bas van den Tillaar de strandschoonmakers toe. Het is niet nodig om veel woorden vuil te maken aan de impact van zwerfafval, zegt hij. „Over plasticsoep hoef ik u niets uit te leggen, anders was u hier niet.”

Zijn ruitjespak met stropdas vraagt wel nadere toelichting. „U ziet het: ik ga niet mee vandaag.” Vorig jaar liep de burgemeester de hele etappe uit, maar vanmorgen staat een bezoek aan een 60-jarig bruidspaar in zijn agenda.

Knalblauw

In de bus geeft Piety de Jong, regioteamleider van de Beach Cleanup Tour in Zeeland, wat instructies. „Draai nooit doppen van potjes en jerrycans; vloeistoffen kunnen giftig zijn. Houd afstand van dode vogels vanwege de vogelgriep.” En: „Ga niet de duinen in, want dat is beschermd gebied. Ook al kan het verleidelijk zijn als je iets ziet hangen in het gras.”

De weervoorspelling zag er begin van de week niet hoopvol uit. Het regenachtige vooruitzicht leverde een dag van tevoren nog een paar afmeldingen op. „Volgens mij treffen we het”, zegt De Jong opgewekt. En dat blijkt. Tijdens de tour valt er geen spatje. De lucht ziet ’s ochtends nog wat grijs, maar kleurt al snel knalblauw. „Bij de kust waaien wolken snel over. Een bui blijft nooit lang hangen”, weet Frank van Boxtel (65).

De inwoner van Vlissingen is net gepensioneerd en las over de strandschoonmaak in een lokale krant. „Ik heb nu tijd doordeweeks.”

Tien peuken vinden, da’s zijn doel. Dat lijkt weinig, maar de organisatie heeft net verteld dat één peuk wel tot 1000 liter water kan vervuilen (zie ook: ”Hoe schadelijk is een sigaret in het zand?”). Tien opgeviste peuken voorkomen dan misschien wel 10.000 liter vervuild water, rekent Van Boxtel uit. „Zo’n kleine bijdrage heeft dus best veel impact.”

Stichting De Noordzee, die de strandschoonmaak voor de tiende keer organiseert, pleit voor een aanpak bij de bron: rookvrije stranden. Kustgemeentes kunnen een rookverbod opnemen in de APV. In Renesse en Noordwijk gebeurde dat al; de gemeenten Den Haag en Goeree-Overflakkee zijn ermee bezig. Burgemeester Van den Tillaar heeft nog geen plannen om de Walcherse kust rookvrij te maken. „We kunnen niet alle oorlogjes tegelijk voeren”, zegt hij. „De gemeente zet nu in op afvalscheiding.”

Dopjes

Voor Ruud Mulder (78) uit Vlissingen vormt de etappe een bekende route: hij loopt dagelijks langs de kustlijn. Dan ziet hij plastic aanspoelen en dopjes van drinkflessen rondzwerven die badgasten hebben achtergelaten. „Je moet je er niet alleen aan ergeren, maar er ook wat aan doen”, vindt hij. Een dagje afval prikken levert volgens hem aan alle kanten winst op. „Het is goed voor het milieu, voor de maatschappij en voor mijn eigen lichaam, want ik ben gelijk lekker in beweging.”

Tussen de grotendeels gepensioneerde vrijwilligers lopen twee kinderen: Oona (8) en Lou (10) uit België. „Ze hebben vaak gevraagd dit een keer te mogen doen”, vertelt hun vader Nick De Mey. Aan het begin van de vakantie maakten de meiden een bucketlist. Daar schreven ze ook op: strand schoonmaken. „Ik volg op TikTok iemand die plastic opruimt”, legt Lou uit. „Ja, en als je eenmaal zo’n filmpje gekeken hebt, krijg je er honderd voorgeschoteld”, zegt haar vader.

„Papa, een sigaret!” roept Oona. Haar zus kruipt intussen tussen twee strandhokjes door – te smal voor een volwassene. „Hé, een zonnebril. En een blikje.” Ze laat de spullen in de afvalzak glijden. Een lege pizzadoos maakt de tas snel vol.

Peuken

Strandjutten is er niet echt bij, omdat de kustwacht grote items vaak al meeneemt. De vrijwilligers speuren vooral naar sigaretten en microplastics – gemiddeld vinden ze 282 stukjes op 100 meter strand.

Het aantal peuken verschilt erg per plek, weet Judith van der Ree (67) uit Rotterdam, die elk jaar een ander stuk strand schoonmaakt. „In Zeeland komt over het algemeen netter publiek dan in Scheveningen en Zandvoort. Dat zijn echte uitgaansstranden; daar liggen veel meer peuken”, vertelt ze, terwijl ze wat snippers plastic uit het zand prikt.

Anne Marie Bredevoort (69) uit Zoeterwoude-Rijndijk volgt het spoor dat een auto van de strandwacht heeft achtergelaten. „Die woelt het zand om, dan komt er soms wat boven water”, legt de ervaringsdeskundige uit. Breevoort kent de kneepjes van het vak: voor het zesde jaar loopt ze mee, en ze legt deze keer maar liefst tien etappes af. „Ik wandel graag en erger me aan zwerfafval. Normaal gesproken raap ik dat al lopend ook op. Maar met een groep is het opruimen gezellig.”

Ook Moniek Rikken (40) is zo’n fanatiekeling. De Limburgse zit met haar gezin op een camping in Koudekerke, zodat ze makkelijk kan aanhaken bij de schoonmaaksessie. „Als we gaan wandelen in het bos, nemen we ook altijd een zak mee. Zodat we onderweg afval kunnen oprapen.” Zo krijgen haar kinderen de liefde voor de natuur met de paplepel ingegoten. „Ze zijn nu nog te jong, maar het lijkt me leuk als zij later ook meedoen.”

Taakstraf

Onder de heldere hemel bruist de zee. Golven spoelen stuk op de vloedlijn. Schuimkoppen vliegen soms nog meters verder het strand op. Badgasten zijn nauwelijks te bekennen – zouden de weersvooruitzichten hen thuisgehouden hebben?

Op warme dagen rapen de vrijwilligers soms rommel terwijl toeristen en dagjesmensen toekijken. „Ik heb weleens reacties gekregen, of we van Bureau Halt waren. Alsof we een taakstraf uitvoeren!” zegt Tino van Mourik, de 80-jarige Brabantse, verontwaardigd. Vaak prijzen mensen hun inzet echter. „Al vinden sommige jongeren het achterlijk dat je de rotzooi van een ander opruimt. „Ja, dat is van jullie”, zeg ik dan.” Het weerhoudt haar niet van haar jaarlijkse uitje. „Volgende maand word ik 81. Ik doe dit zo lang het nog kan.”

Aan het eind van de dag gaan de zakken op de weegschaal. Resultaat: 106,5 kilo afval. De peuken telt het team van Stichting De Noordzee met de hand. Opbrengst: 518 stuks.