Een tekort aan vitale stoffen kan grote gevolgen hebben voor onze gezondheid. Zo kunnen kinderen die bepaalde bouwstoffen missen problemen krijgen met een gezonde ontwikkeling.

Een tekort aan ware blijdschap in de kerk is zeker schadelijk voor de ontwikkeling van het geestelijk leven. Waarom veronderstellen we het bestaan van zo’n manco? Het valt op dat er vaak meer geklaagd wordt over de grote problemen en spanningen in de kerken dan dat er getuigd wordt van de ware vreugde. Blijmoedige christenen lijken in de meer traditionele kerken dunner gezaaid dan elders. Naar ik hoop is uw ervaring anders, maar de tendens in de gereformeerde gezindte geeft reden om stil te staan bij de vraag of hier sprake is van een (chronisch) tekort aan blijdschap.

Is een tekort aan vreugde in de kerk dan zo’n groot probleem? Sommigen denken dat vreugde vaak samengaat met oppervlakkigheid. Zelf zegt men dan op te komen voor de ernst van het christenleven in een seculiere cultuur van vrijheid en blijheid. Van de blijdschap elders wordt dan snel een karikatuur gemaakt die men vooral bij de ander meent te bespeuren.

Toch zijn blijdschap en vreugde absoluut geen randverschijnselen in de Bijbel. In beide Testamenten hebben we hier te doen met een essentieel woordveld. Hoe komt het dat dit kernbegrippen zijn? Dat heeft niets te maken met oppervlakkigheid, maar juist met het diepgravende karakter van de Godsopenbaring. De Bijbelse vreugde van de verlossing klinkt tegen de donkere achtergrond van verlorenheid. Het gaat om een gekwalificeerde blijdschap. „Verheugd in God, naar waarde nooit te danken.” Deze vreugde raakt de fundamenten van het bestaan. Zonder God leven, betekent verlorenheid en dood. Waar echter de levende relatie met God door genade weer mag gaan functioneren, golft de ware blijdschap ons leven binnen! Het is een voorsmaak van de eeuwige vreugde, het zalig leven.

Hoe komt het dan toch dat er zoveel tekort aan vreugde is in ons kerkelijk leven? Dat is niet te wijten aan de overstelpende Fontein. Die Bron raakt nooit uitgedroogd. Ons past oprechte belijdenis dat ons leven als christenen zo vaak onder de maat blijft. We klagen wel, maar heeft die klacht de diepgang van echte verootmoediging voor Gods aangezicht? Of zijn we meer bezig met de tekorten van de ander dan dat we zelf heilig verlegen zijn om God? Ware klacht is immers herkenbaar aan ons schuldig missen van God en Hem juist niet kunnen missen. Waar die oprechte verlegenheid om God ons gaat bezetten, schept de Heere ruimte voor Zijn doorbraak van ware vreugde. Daar opent de Heilige Geest perspectieven vanuit Gods verlossend handelen in het verleden. Dat biedt ruimte voor de toekomst. Dat verlossingswerk gaat me raken tot in de vezels van het bestaan. Dan ontvonkt mijn hart in wederliefde, vol intense en blijde verwondering. De Bijbel gaat steeds meer open als Boek van de ware blijdschap. Het klonk immers in de velden van Efratha: „… ziet, Ik verkondig u grote blijdschap…” Waar die kernwoorden gaan resoneren ontvouwt zich het wezen van het christelijk geloof. Een diepe, intense vreugde in Vader, Zoon en Heilige Geest en het verlossend handelen kenmerkt het ware christendom. Dan is het Kerst midden in de zomer.

Zo kun je verder op de levensweg. Niet met een oppervlakkige vrijheid, blijheid. Wel met dat wonderlijke Woord van God: „… want de blijdschap des Heeren, die is uw sterkte” (Nehemia 8:11b). Zo wordt een wenend volk aangespoord tot ware vreugde. Wat is dat een zegen voor kerk en wereld! Iets van de glans van de hemel mag dan weer neerdalen op de aarde vanwege de kribbe van Bethlehem, het kruis op Golgotha en de hof met het open graf op de paasmorgen.

De auteur is emeritus hoogleraar Nieuwe Testament aan de TUA. Weerwoord gaat in op vragen die in deze tijd op christenen afkomen.