Wat is er precies aan de hand?

Huisartsen in Nederland werken regionaal samen. Daarbij is het belangrijk dat ze gegevens over hun patiënten –zoals de medicatie die ze gebruiken– kunnen uitwisselen. De informatiesystemen van huisartsen communiceren echter gebrekkig met elkaar.

Het Leidse bedrijf Calculus heeft daar wat op bedacht. De onderneming ontwikkelde software, genaamd VIP Live, waarmee artsen eenvoudig informatie onderling kunnen uitwisselen. De software kopieert wekelijks informatie uit de computersystemen van huisartsen en bewaart die op een server ergens in Europa. Waar precies is niet bekend.

Huisartsen Guus Theeuwen en Tejo Janssen uit Beuningen kregen er lucht van en kwamen ertegen in verzet. Zij vinden het onacceptabel dat al hun patiëntgegevens –van aambeien en psychische aandoeningen tot soa’s– automatisch in dit systeem terechtkomen. Ze zijn beducht voor de gevolgen van een datalek of inbraak.

De twee artsen wilden niet meewerken aan VIP Live, maar ontdekten dat ze weinig keus hadden. Ze deelden hun zorgen met de Nijmeegse huisartsengemeenschap waarbij ze zijn aangesloten. Daarop besloot de coöperatie de kwestie te bespreken op een vergadering. Na een stemming koos een meerderheid van de aangesloten huisartsen toch voor het systeem. Theeuwen en Janssen waren uitgepraat. Zonder de software konden ze niet meer meedoen aan de ketenzorg.

Van hoeveel Nederlanders slaat VIP Live gegevens op?

Calculus, het bedrijf dat VIP Live aanbiedt, heeft de afgelopen jaren een onstuimige groei doorgemaakt en geldt nu als de marktleider als het gaat om informatiesystemen voor regionale artsensamenwerking. Volgens NRC maken momenteel zo’n vijftig van de zestig zorgregio’s gebruik van VIP Live. Dat zou betekenen dat er van acht op de tien Nederlanders, zo’n 14 miljoen mensen dus, gegevens in het systeem liggen opgeslagen.

Hoe groot is de kans dat mijn gegevens straks op straat liggen?
Niet zo heel groot. De gegevens zijn streng beveiligd en worden versleuteld. Alleen de huisarts heeft toegang. Calculus en de zorggroep krijgen het wachtwoord niet. De arts bepaalt met wie Calculus zijn gegevens allemaal deelt.

Drie huisartsen vroegen de Autoriteit Persoonsgegevens om een oordeel te vellen over VIP Live. Na een gesprek met Calculus en de zorggroep concludeerde de toezichthouder in 2018 dat er geen aanleiding is om een onderzoek te starten.

Wat is dan het probleem?

Knelpunt is een gebrek aan vertrouwen bij burgers en zorgverleners, stelde Robert Verheij, bijzonder hoogleraar transparantie in de zorg aan Tilburg University, dinsdag in NRC. Volgens hem heeft dat gebrekkige vertrouwen deels te maken met onduidelijke wetgeving op het gebied van het delen van data.

Een ander probleem is de monopoliepositie van Calculus. Artsen kunnen daardoor te afhankelijk worden van hun ict-leverancier, waarschuwt de Autoriteit Consument en Markt.