„We zijn dankbaar dat we het ontbijt konden organiseren”, zegt directeur Arthur Verloop van de protestants-christelijke basisschool De Parel in Rotterdam. „Het ontbijt verandert niet alles, maar maakt wel een verschil. We zien dat kinderen die voorheen met een lege maag naar school kwamen, vrolijker zijn sinds ze fatsoenlijk kunnen ontbijten. Voorheen waren ze sneller boos en geïrriteerd. Ook kunnen ze zich beter concentreren op de lessen.”

Tot voor kort regelde de Rotterdamse school een ontbijt via het Jeugdeducatiefonds. Daaraan konden zowel leerlingen als ouders deelnemen. Onlangs is de school overgestapt naar boodschappenkaarten, verzorgd door het Rode Kruis. Ouders kunnen met zo’n kaart zelf boodschappen doen. Per kind hebben ze 11 euro per week te besteden.

Het ontbijt was voedzaam en gezond, zegt Verloop. Ouders en kinderen kregen wit of bruin brood voorgeschoteld. Wat mensen nu met de boodschappenkaarten kopen, weet hij niet. „Het tegoed op de kaarten is alleen aan levensmiddelen te besteden. Dus mogelijk kopen ze een pak rijst in plaats van brood. Die vrijheid hebben ze, wat positief is.”

Nog ruimte

Ruim 1300 scholen uit het basis- en middelbaar onderwijs –een op de zes scholen in Nederland– doen mee aan het programma dat het Rode Kruis en het Jeugdeducatiefonds sinds maart aanbieden. Alleen scholen mogen meedoen waarbij minstens 30 procent van de leerlingen opgroeit in een gezin met een laag inkomen.

Het aantal nieuwe aanmeldingen is nu aan het stabiliseren, ziet Heleen van den Berg, waarnemend bestuurder van het Rode Kruis. „Er is nog voldoende ruimte voor meer aanmeldingen.”

Aan geld is volgens de bestuurder geen gebrek. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft een pot van 100 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het programma, dat tot eind van dit jaar loopt. Onzeker is of het programma volgend jaar wordt hervat.

Volgende maand vindt er een evaluatie van het programma plaats, zegt Van den Berg. Het ministerie van OCW overlegt dan samen met het Rode Kruis en het Jeugdeducatiefonds over een structurele oplossing.

Licht in je hoofd

Twee op de drie scholen kiezen momenteel voor een gratis maaltijd op school. De rest geeft de voorkeur aan de boodschappenkaart. Van de Berg begrijpt wel waarom de kaart minder populair is. „Ouders vinden het een grote stap om een aanvraag voor zo’n kaart te doen bij de school, omdat ze dan laten zien dat ze krap bij kas zitten. Ook zijn ze bang dat hun gezinssituatie bekend wordt bij de gemeente of bij de jeugdzorg. Maar dat is onterecht, want alles wordt geanonimiseerd.”

Het gratis schoolontbijt is ontzettend belangrijk, stelt de bestuurder van het Rode Kruis. „We weten allemaal hoe het voelt als je lang niet gegeten hebt. Je voelt je licht in je hoofd en je kunt je niet goed concentreren. Het is daarom cruciaal dat kinderen een gevulde maag hebben. Dat is een basisbehoefte waarmee ze de hele dag kunnen functioneren.”