Vlieland vlagt. Van de 1100 inwoners zijn er een paar honderd uitgelopen om het koningspaar welkom te heten bij De Jutter, de enige school van het eiland. Op het plein is het een kleurige zee van paraplu’s en poncho’s.

Het koningspaar komt per helikopter. Op Texel bezoeken de majesteiten Museum Kaap Skil, waar ze onder meer met een duiker spreken over de vondst van een zijden jurk, 400 jaar oud, in een scheepswrak op de bodem van de Waddenzee. Op schapenboerderij De Waddel in Den Burg praten ze met eigenaar Jan-Willem Bakker en diens 11-jarige dochter Fleur –„beoogd opvolgster (9e generatie)”– over de toekomst van hun bedrijf. Bij Strandpaviljoen Paal 9 ontmoeten ze vrijwilligers die de stranden schoonhouden.

In de school van Vlieland vormen de 53 leerlingen een erehaag. Vanwege de regen gaan ze pas op het laatste moment naar buiten. De jongste kinderen dragen zelfgemaakte kroontjes. Tien jongeren komen van een eilandje bij IJsland. Ze zijn hier zes dagen vanwege een uitwisseling.

De koning zwaait al vanuit de deuropening als hij per bus arriveert. De bevolking begroet hem enthousiast. Even later vertellen leerkrachten, leerlingen en ouders over hun school. De kinderen kunnen hier naar het basisonderwijs en het vmbo. Havo- en vwo-leerlingen gaan vanaf het derde jaar „naar de wal”. Voor praktijkvakken varen sommige leerlingen elke dag een half uur naar Terschelling. Een moeder vertelt over de impact op het gezin: één kind is doordeweeks in een kostgezin aan de wal, een ander kind gaat één dag per week naar Harlingen, de jongste twee zitten hier op De Jutter. De omstandigheden zijn soms lastig, maar kinderen willen in de toekomst toch wel graag op Vlieland blijven wonen, vertellen ze.

Betaalbare huizen

Het blijft de hele dag nat. Daarom worden verschillende wandelingen geschrapt. Per bus gaat het naar Boswijk, het zorgcentrum waar ouderen en mensen met een beperking onderdak krijgen. „Ik word verwend hier; het is net een hotel”, verzekert de oudste bewoonster, „van 1925”. „Op mijn scootmobiel rijd ik het hele eiland nog rond.” Tijdens het gesprek is de scheepshoorn van de veerboot te horen.

„Ik ben blij u weer te zien”, zegt een oude vrouw. „Dertig jaar geleden gaf ik uw moeder een pen toen ze Vlieland bezocht.” „U bent niet veel veranderd”, zegt de koning gevat.

Tijdens de gesprekken komt de beschikbaarheid van betaalbare woningen aan de orde, ook voor leerkrachten en zorgmedewerkers. En hoe kunnen mensen op het eiland blijven wonen, „van de wieg tot het graf”? Ook als ze naar school moeten. Of zorg nodig hebben. De koning vraagt naar de uitwisseling van ideeën tussen de eilanden. „Ameland is hier al wezen kijken en Schiermonnikoog wil ook zo’n zorgcentrum opzetten”, zegt burgemeester Schrier.

Iedereen op Vlieland kent elkaar en er worden veel activiteiten georganiseerd. „De seniorenvereniging heeft 115 leden op 1100 inwoners”, zegt een bestuurslid trots. „Bijna 1200”, zegt de burgemeester. In vakantietijd liggen de activiteiten stil. Dan is iedereen druk met de toeristen. „In de coronaperiode waren we even terug in de tijd. Het was hier toen zo stil, zonder activiteiten.”

De commissaris van de Koning geeft een seintje: het koningspaar moet verder. Maar de laatste commandant van het vroegere militaire schietkamp heeft nog een dringende vraag: of de koning in zijn jeugd heeft genoten van het spelen met Lego. Zeker wel, zegt Willem-Alexander. Waarbij vrij bouwen verre zijn voorkeur had boven bouwen vanaf een papiertje, want dat haalde de creativiteit eruit.

Vorstelijk bezoek

Voor het Tromp’s Huys ligt een doorweekte rode loper uit. In het museum krijgt het koningspaar de geschiedenis van Vlieland kort samengevat en is er aandacht voor de schilderijen van een vroegere bewoonster van dit pand, Betzy Akersloot-Berg. En zo komt het vorstelijk paar te weten dat het aantal schoorstenen de hoogte van de belasting bepaalde. En dit gebouw had er wel drie.

Gedenkstenen in de voorgevel vertellen over eerdere bezoeken van de Oranjes, te beginnen met prins Hendrik in 1908. Er komt nu een plaquette bij: ”Bezocht door Z.M. de Koning en H.M. de Koningin streekbezoek 9 mei 2023.” Vanwege de regen heeft de onthulling binnen plaats. „Gelukkig ging de helikopter vandaag wel, anders had u de datum moeten veranderen”, zegt Z.M. Bij hardere wind zouden de helikoptervluchten geschrapt zijn en zou het koningspaar Vlieland en Ameland hebben overgeslagen.

Na een ontvangst in het Loods Hotel krijgen de gasten uitleg bij de coupure, de muren waarin bij hoogwater vloedplanken worden geplaatst.

Naar Terschelling

Sneldienst Tiger brengt de gasten naar Terschelling. ”Rederij Doeksen wenst de Koning en de Koningin een prettige vaart”, staat er op de schermen. Dat krijgen ze echter niet te zien, en het bordje aan het eind van het eiland –”Vlieland groet u”– ook niet, want het koningspaar verdwijnt direct in een kamertje voor een gesprek met de burgemeesters van beide eilanden en de commissarissen van de Koning in Noord-Holland en Friesland.

Intussen vaart de Tiger om een zandplaat heen op de grens van Noordzee en Waddenzee. De boot trilt en schudt als de kapitein de snelheid opvoert. We halen de veerboot in die de bocht naar Harlingen maakt. De lucht is grijs; regen stroomt langs de ramen.

De Brandaris doemt op aan bakboord. Naast Schiermonnikoog en Petten is het nog de enige vuurtoren in Nederland die bemand is, vertelt verkeersleider Van der Linde even later. Het koningspaar is dan inmiddels aan wal gestapt en begroet door enthousiast publiek-onder-paraplu’s. Lopend gaat het langs de haven. Straatje omhoog komt het boothuis van reddingsdienst KNRM in zicht. Kinderen stappen opeens naar voren om de koningin bloemen te overhandigen.

Reddingswerk

Binnen klautert het koningspaar een smal trapje op. Op zolder zitten vijf vrijwilligers van de reddingsboot klaar. Schipper Maarten van Asselt –„ik kom zelf van de Veluwe”– vertelt hoe het wad constant verandert en daarmee de vaarroutes ook. „We houden zelf bij waar het ondiep is.” Mensen gebruiken soms een verouderde vaarkaart, waardoor hun schip vastloopt en de reddingsboot in actie moet komen.

De vrijwilligers hebben ongelukken met dodelijke afloop meegemaakt. Een twaalfjarige jongen wordt sinds de aanvaring tussen een snelboot en een watertaxi in oktober vermist, en dat was niet de eerste ramp die de mannen van de reddingsboot in korte tijd meemaakten. „Heftige gebeurtenissen. Het water blijft gevaarlijk”, zegt een van hen. „We houden elkaar in de gaten. Intern zijn mensen opgeleid om trauma’s te kunnen herkennen. Het afgelopen jaar hebben we een paar keer professionele hulp ingeschakeld.”

De koning vertelt dat hij tijdens zijn studie aan Atlantic College ook meevoer op een reddingsboot. Na een plotselinge actie was het altijd weer even omschakelen.

Vrijwilliger M. Smit zegt dat zijn familie al 100 jaar bij het reddingswerk betrokken is. Thuis werd er niet veel verteld over de erge dingen die ze meemaakten. „Ik ga er nu mee naar mijn vader. Die heeft ook op de boot gevaren.”

In coronatijd werd de reddingsboot ingeschakeld: de patiënt in de kajuit, de stuurman vanwege het besmettingsgevaar erbuiten, al stond hij daar zonder navigatie-instrumenten. „Op het gevoel” stuurde hij richting Harlingen. Onderweg vroeg de ambulancepost: „Kun je harder varen?” Dat was nodig. Maar nee, het kon niet. Gelukkig overleefde de patiënt het wel.