Gemeenten over hun rol na toeslagenaffaire: meer maatwerk kan
De gemeenten Amsterdam, Almere en Utrecht willen meer juridisch maatwerk gaan toepassen om gedupeerde inwoners zoals de slachtoffers in de toeslagenaffaire niet aan hun lot over te laten. De gemeenten willen hun medewerkers kennis over ‘de geest van wet- en regelgeving’ bijbrengen zodat zij weten op welke punten zij kunnen afwijken van voorgeschreven regels en procedures om mensen beter te kunnen helpen.
De gemeenten hebben naar aanleiding van het toeslagenschandaal onderzoek laten doen naar hun eigen rol. In een lijvig rapport doen de onderzoekers aanbevelingen. Zo stellen zij voor vaker casussen te bespreken en die breder te trekken, zodat ambtenaren beter herkennen waar mensen tegenaan lopen. Op die manier kunnen volgens de onderzoekers gemeenten beter „hun rol pakken en met behulp van hun eigen uitvoeringsafdelingen zorgen voor meer maatwerk, signaleren van patronen en sneller aanpakken van knellend beleid”.
Ook moeten ambtenaren zich veiliger voelen om intern een tegengeluid te kunnen laten horen. „Een kritische luis in de pels is van groot belang als het gaat om het signaleren en agenderen van (structurele) knelpunten”, luidt een aanbeveling in het onderzoek.
Strikte uitvoering van wet- en regelgeving leidde ertoe dat mensen financieel en mentaal in de problemen terecht zijn gekomen. Gemeenten waren hiervoor niet direct verantwoordelijk, maar gedupeerde ouders vroegen hun gemeente wel om hulp in deze periode. „Het systeem en onze regels zijn een wapen tegen onze inwoners geworden. Dit rapport sterkt mij weer in de overtuiging dat de overheid iemand is geworden die je als gedupeerde buiten de deur moet houden”, zegt wethouder Froukje de Jonge van Almere.
Het is de eerste keer dat gemeenten samen een extern onderzoek hebben laten doen naar aanleiding van het toeslagenschandaal. De drie steden gaan de aanbevelingen van dit onderzoek opvolgen. „Met de aanbevelingen kunnen we onze inwoners beter helpen als ze in de knel komen. Zij mogen niet vastlopen of gedupeerd raken door weeffouten in wetten en regels”, vindt wethouder Marjolein Moorman van Amsterdam. Haar collega Linda Voortman uit Utrecht wil juist een overheid zijn die helpt. „Voor inwoners die dat nodig hebben is het belangrijk dat we een vangnet en perspectief kunnen bieden.”
Het schandaal rond de kinderopvangtoeslag trof tienduizenden ouders. Zij moesten door een doorgeslagen fraudeaanpak onterecht grote geldbedragen terugbetalen. De affaire resulteerde in de val van het vorige kabinet. Veel slachtoffers wachten nog steeds op compensatie van geleden schade.
