Achtergronden over H.F. Kohlbrugge.
Het was meen ik in 1972 dat ik voor het eerst de jaarlijkse conferentie van de Vrienden van Kohlbrugge aan de Mariaplaats in Utrecht bezocht. De bijeenkomst stond in het teken van het kort daarvoor verschenen Getuigenis.
Wie door het grotendeels naoorlogse stadscentrum van het Duitse Elberfeld (Wuppertal) wandelt, kan zich nauwelijks een voorstelling maken van de vooroorlogse situatie. Toch blijken er genoeg aanknopingspunten te vinden voor een rondgang in het spoor van de bekende, negentiende-eeuwse prediker dr. Hermann Friedrich Kohlbrugge (1803-1875).
De Bijbel ontstond in een oosterse cultuur, maar wat is zijn unieke plaats?
Op 8 november zal het honderd jaar geleden zijn dat hij stierf. Een enkele week geleden verscheen er een nieuwe beschrijving van zijn leven. De opzet is origineel: ”De zeven levens van Abraham Kuyper”. Het toont de veelzijdigheid van deze ”ongrijpbare staatsman”, zoals biograaf Johan Snel hem noemt. Veel eerder typeerde Jan Romein Kuyper als ”de klokkenist der kleine luyden”. Albert Hahn op zijn beurt tekende hem als ”Abraham de Geweldige”. Kuyper, die niet alleen een nieuwe kerk stichtte, maar die daarnaast ook een politieke partij, een dagblad en een universiteit van de grond tilde.
„De Heidelberger, de eenvoudige Heidelberger, houdt daaraan vast!” Dat waren de woorden die dr. H. F. Kohlbrugge op zijn sterfbed sprak. De catechismusverklaring van de Elberfeldse prediker is grondig herzien en aangevuld. „Al heeft Kohlbrugge nooit een complete verklaring geschreven, de hele hartslag van de catechismus klopt in zijn preken.”
Dat hart en ziel, lichaam en geest, onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, elkaar ook wederzijds beïnvloeden, is geen inzicht dat de moderne psychologie pas verwierf. De eeuwen door zijn mensen zich hiervan bewust geweest, laten de citaten op deze pagina’s zien. Alleen al Salomo’s Spreukenboek staat er vol mee – reden waarom je zijn ”Proverbia” eigenlijk alleen maar tot je schade dicht kunnen laten.
Twee uur lang zit ze op het puntje van de bank, klein en kordaat.
Dr. Hebe Kohlbrugge, bijna 100 jaar oud, vertelt over haar leven, met hier en daar een vleugje van een glimlach, iets van zelfspot in haar pientere ogen. Heeft Nederland van de geschiedenis geleerd? „Dit land is afgezakt tot het summum van oppervlakkigheid.”
Hermann Friedrich Kohlbrugge (1803-1875) benadrukte sterk de genadeleer van Luther en Calvijn. Wat is vandaag de dag de betekenis van deze theoloog?
Een leerlinge van dr. H. F. Kohlbrugge schreef na de dood van haar leermeester dat ze elke snipper papier trachtte te bemachtigen die met de Elberfeldse pastor te maken had. Teus van Es, die geschriften van Kohlbrugge verzamelt en vertaalt, zegt haar dat graag na.
JOHANNES WICHELHAUS 1819-1858
Hermann Friedrich Kohlbrugge (1803-1875) was een gereformeerde theoloog die sterk de genadeleer van Luther en Calvijn benadrukte. Hij werd geboren in Amsterdam in een gezin dat later lid werd van de Hersteld Evangelisch-Lutherse Kerk. Tijdens zijn theologiestudie kwam hij in conflict met een lutherse predikant, waarna hij aansluiting zocht bij de Hervormde Kerk. Hier werd hij echter niet toegelaten als predikant. Wel had Kohlbrugge contact met de mensen van het Réveil, zoals Isaac da Costa.
Kohlbrugge promoveerde cum laude op Psalm 45. Zijn dissertatie behandelt het bruiloftslied in dit Bijbelgedeelte als een beeld van de verhouding tussen Christus en de gelovigen.
In 1833 hield Kohlbrugge in het Duitse Wuppertal een serie preken. Vooral bekend is zijn ”komma-preek” over Romeinen 7:14. De kern van Kohlbrugges leer is: de gelovige is en blijft onheilig in zichzelf, maar is tegelijkertijd geheiligd in Christus. Door de evangelische radicaliteit hiervan werd Kohlbrugge niet gewaardeerd door de hoofdstroom van de 19e-eeuwse theologie. Wel vond hij weerklank bij gewone gelovigen in de rechterflank van de Hervormde Kerk.
In 1847 werd Kohlbrugge predikant in de Reformierte Gemeinde in het Duitse Elberfeld. Hij bleef hier tot zijn overlijden in 1875. De predikant heeft diverse theologische boeken op zijn naam staan.