Vanaf de Geestbrugkade in Rijswijk vertrokken op 7 maart 1945 twee vrachtschepen naar het weldoorvoede noorden. De lading: 186 uitgeteerde Haagse ”bleekneusjes”. Een van hen was de nu 82-jarige M. (Michiel) Overduin. „In Den Haag aten we bloembollen.”

Huizenaar J. van der Graaf (83) komt uit Rijsoord (gemeente Ridderkerk). „Ik ben in de Mauritsstraat geboren, destijds een verlengstukje van de Ridderkerkse Kerkweg”, duidt hij uit. Daar zag hij de voedselzoekers komen. „ In Ridderkerk viel niet veel te halen, al gaf moeder van haar schamele portie toch nog weg.”

Voorzichtig liepen de voedselhalers over de spoorbrug. Toen kwam er opeens een trein. Tijdig de overkant bereiken was uitgesloten. Er was maar één uitweg: het bakje onder de brug.

De Duitsers hongerden Nederland uit vanwege de spoorwegstaking en de geallieerden brachten redding door voedseldroppings. Zo wordt vaak gedacht. Maar het is niet het hele verhaal, zegt onderzoekster Ingrid de Zwarte. Het klopt wel dat velen op hongertocht gingen en dat duizenden mensen omkwamen.

Toen het westen hongerde, hielp het oosten. Natuurlijk, er zijn verhalen over profiteurs, zwarthandelaren, woekerprijzen. Maar ook verhalen over belangeloze hulpvaardigheid, gulle medemenselijkheid, royale mededeelzaamheid. Zoals deze.

Tijdens de Hongerwinter gaven de kerken naar schatting zo’n half miljoen kinderen, zieken en ouderen voor korte of langere tijd voedselhulp. En er gebeurde meer om de kinderen in leven te houden.

Rotterdammer M. Dankers (92) –oud-marineman, oud-ouderling, oud-SGP-voorlichtingssecretaris– stuurde de afgelopen jaren e-mails met oorlogsherinneringen naar zijn vele contacten. Een aantal fragmenten.

Zwangere vrouwen kwamen tijdens de Hongerwinter niet aan, maar vielen juist kilo’s af. Hun kinderen, die nu rond de 75 jaar zijn, merken jaren later nog de gevolgen. Dat ontdekte Tessa Roseboom, hoogleraar vroege ontwikkeling en gezondheid aan het Amsterdam UMC.

Eten uit de vuilnisbak. Doeken om de benen gewikkeld, tegen de kou. Een kaarsje als enige verlichting. „Die Hongerwinter was een vreselijke tijd”, verzucht D. Weststrate-Hoogendam. De 85-jarige Barneveldse woonde destijds in Vlaardingen. „Die periode had blijvende gevolgen voor mijn leven.”

Jan Vermaas liep in de Hongerwinter van 1945 met zijn vader en twee zussen van Rotterdam naar Apeldoorn. Op 15 januari kwamen ze aan, deze woensdag precies 75 jaar geleden.