DEN HAAG – Terwijl een CDA-commissie nog moet beginnen met het onderzoek naar het dramatische verlies van twintig zetels bij de laatste verkiezingen, hebben een publicist en een hoogleraar de oorzaak al achterhaald: de strategie van partijleider Balkenende.

Vooralsnog dienen zich slechts twee reële opties voor een nieuwe coalitie aan, stelt dr. Bart Jan Spruyt: een economisch rechts kabinet (Balkenende V) of een derde paars kabinet. De sleutel ligt in handen van de VVD van Rutte. De vraag is dus: waar staat hij?

CDA en PvdA hebben het even helemaal met elkaar gehad. Volgens CDA–leider en premier Balkenende zou na de recente val van het kabinet opnieuw samen regeren na de verkiezingen van 9 juni niet geloofwaardig zijn.

Hoe dat nou moet? Het is al sinds jaar en dag een goede gewoonte dat de minister-president van een nieuw kabinet de afgetreden ministers en staatssecretarissen in de Tweede Kamer bedankt voor de bewezen diensten aan het vaderland. Maar we hébben geen nieuw kabinet.

Het is over en uit met Balkenende IV. Deed de ChristenUnie er nu wel of niet verstandig aan om mee te regeren? Moet de partij een volgende keer weer meedoen? Twee insiders reageren.

Premier Balkenende zit al lang in het zadel. Momenteel is de CDA’er bezig aan zijn vierde –of is het nu vijfde?– kabinet. Daarmee is hij in de Nederlandse parlementaire geschiedenis echter nog geen recordhouder.

De partij die een kabinet laat vallen, krijgt daarna van de kiezer met de mattenklopper. Zegt men. Denkt men. Maar is het ook waar? Wat leert de geschiedenis?

De val van de coalitie van CDA en PvdA past volgens K. de Jong Ozn. in het beeld van de geschiedenis. Al talloze malen kwam het tot een botsing tussen beide partijen.

Wat dreef nu eigenlijk de PvdA om een breuk in de coalitie te forceren? Alleen maar plat electoraal gewin? „Nee, dit zit bij de partij heel diep. Het ging om het laatste restje Bushbeleid.”

Wat betekent het in de praktijk dat Balkenende IV een demissionair rompkabinet is? En hoe ging het in het verleden toe bij vergelijkbare ministersploegen? Demissionair minister Hofstra (PvdA) verliet ooit demonstratief de vergaderzaal van de Kamer.