In en rond het Noord-Groningse Bedum staat een aantal rijksmonumenten uit de vorige eeuw. Het gaat om huizen en kerken van architect Albert Wiersema. Van zijn oeuvre verscheen een overzichtswerk.
Wiersema (1895-1966) was een echte Groninger. Geboren in Lutjewolde, gemeente Bedum, bleef hij zijn hele leven in die regio actief. Van timmerman klom hij op tot zelfstandig architect in Bedum.
Hij liet zich vooral inspireren door de baksteenarchitectuur van de Amsterdamse School in de lijn van de bekende architect H. P. Berlage. Wiersema vertaalde die stijl wel naar een „Groningse variant: ingetogen en zakelijk met een arsenaal aan details om expressie in het ontwerp tot uitdrukking te brengen”, zo schrijft Bertus Fennema in het fotorijke en toegankelijke boek ”Albert Wierseman, architect te Bedum. Gedegen en creatief”.
Bij de verrijking liet Wiersema vooral schoorstenen en raampartijen een rol spelen. De rode Groningse baksteen keerde overal terug, behalve in de schoolontwerpen. Daarbij koos Wiersema voor de vriendelijker gele baksteen.
Na de Tweede Wereldoorlog liet Wiersema zich inspireren door de Delftse School. Zijn ontwerpen uit deze tijd passen in de wederopbouwstijl van na de bezetting.
Alleen al voor de Tweede Wereldoorlog realiseerde Wiersema 150 ontwerpen in het Groningse land. Woonhuizen, scholen en kerken.
Gereformeerd
Wiersema was lid van de gereformeerde kerk in Bedum. Hij werd er in 1940 diaken. De gemeente bloeide. Bedum stond bekend als een gereformeerd bolwerk.
Bij de kerkscheuring van 1944 werd Wiersema vrijgemaakt-gereformeerd. De breuk leverde hem veel werk op, want voor veel vrijgemaakte gemeenten moest een kerkgebouw komen. Overigens had Wiersema toen al verschillende gereformeerde kerken op zijn naam staan: Onderdendam (1932), Westeremden (1934), Mariënberg (1934) en Twijzel (1934). Samen met de architect Egbert Reitsma (1892-1976) werkte hij aan de Goede Herderkerk in Bedum (1937).
Voor de vrijgemaakt-gereformeerden schetste hij kerkontwerpen voor onder meer Aduard (1951), Oldehove (1954) en Kantens (1957). Deze kerken zijn beduidend soberder van aard dan die van voor de oorlog.
Uit de kerkscheuring kwam in verschillende Groningse dorpen de vraag naar nieuwe schoolgebouwen voort. Wiersema bouwde er zeker tien. Fennema wijst wat betreft de schoolontwerpen met name op de School met de Bijbel in Sauwerd (1938).
Wiersema was een man van de gereformeerde zuil. Hij was lid van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en later (als vrijgemaakte) van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV), dat opging in de ChristenUnie. Als Fennema het werk van Wiersema overziet, concludeert hij dat de architect „veel opdrachten kreeg van mensen en organisaties uit de gereformeerde zuil. Het ging daarbij zowel om woningen, winkels en agrarische gebouwen, als om kerken en scholen.”
Door zijn keuze voor de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt verloor hij „een deel van zijn potentiële klantenkring: het netwerk van de Gereformeerde Kerken synodaal.” Daar stond echter veel werk tegenover vanuit de vrijgemaakte kerkgemeenschappen.
Boekgegevens
Albert Wiersema 1895-1966. Architect te Bedum, gedegen en creatief, Bertus Fennema; uitg. NoordPRoof Producties, Bedum, 2017; ISBN 978 90 79742 12 7; 94 blz.; € 15,-.
