In de berm voor de poort bij het aanmeldcentrum (ac) in Ter Apel wemelt het van de mensen. Allemaal willen ze in Nederland asiel aanvragen en wachten ze tot er een plaats voor hen is. Overal zitten groepjes mannen of vrouwen bij elkaar. Op de ene plek klinkt Engels, op een andere Arabisch, Farsi of Tigrinya. „Ik zit hier al vier dagen en slaap buiten”, zegt een jongeman uit Afghanistan gelaten.

Met enkele tassen vol kleding en speelgoed in de hand banen Khan en zijn vrouw Mariam (41) zich een weg door de menigte. Ze gaan op bezoek bij een aantal christenasielzoekers. Deze zijn al langere tijd in Nederland en verblijven op een locatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), naast het aanmeldcentrum. Nadat het echtpaar Khan zich bij de receptie heeft gemeld, kan het zijn Iraanse vrienden bezoeken.

Cel

Khan heeft al vele jaren contact met bewoners van het azc in Ter Apel, vertelt hij later in de ruime tuin achter zijn woning in Mussel, een paar kilometer verderop. Het huis waar hij met zijn vrouw en drie kinderen –12, 16 en 20 jaar– woont, ligt vlak naast het kerkgebouw van cgk De Ark.

De voormalige asielzoeker groeit op in een Pakistaans dorp, zo’n 100 kilometer van de hoofdstad Lahore. Zijn ouders zijn aangesloten bij een christelijke gemeente die ooit vanuit het werk van Britse evangelisten is ontstaan. Hij studeert enige tijd journalistiek, maar gaat uiteindelijk als evangelist aan de slag via onder meer zendingsorganisatie Operatie Mobilisatie. Ook schrijft hij brochures voor een Bijbelgenootschap die „in heel Pakistan werden verspreid.”

Meer dan eens wordt Khan door de politie opgepakt vanwege evangelisatieactiviteiten en brengt hij enkele uren in een cel door. In de loop der jaren –hij is intussen getrouwd– nemen de problemen toe. Nadat de politie heeft ontdekt dat in zijn woning een ex-moslim verblijft die christen is geworden, ontvlucht deze bekeerling Pakistan en komt hij in Nederland terecht.

Khan zelf wordt „vals beschuldigd van blasfemie”, het lasteren van de profeet Mohammed, waar de doodstraf op staat. Hij duikt onder en besluit na een periode van gebed en overleg met medechristenen zijn land te verlaten. De evangelist vlucht naar Nederland, waar hij in 2001 en 2006 al eens is geweest voor een christelijke conferentie en een discipelschapstraining bij Jeugd met een Opdracht. In september 2014 vraagt hij in Ter Apel asiel aan.

Zijn eerste verblijf in het Groningse dorp duurt kort. Hij wordt overgeplaatst naar een azc in de buurt van de Belgische grens, waarvan hij de naam niet meer weet. Na drie maanden krijgt hij een gesprek bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), die daarna zijn asielverzoek afwijst. Twee keer gaat hij tevergeefs tegen de uitspraak in beroep.

Auto gemist

Opnieuw komt Khan in Ter Apel terecht, nu in de zogeheten vrijheidsbeperkende locatie (vbl), waar afgewezen asielzoekers zich moeten voorbereiden op hun vertrek uit Nederland. „In die tijd waren de regels strenger dan nu. Er was bijvoorbeeld geen internetfaciliteit en fotograferen was verboden.”

Uit die periode blijven hem diverse momenten bij. „Op zondag wilde ik naar de kerk. Ik informeerde hoe laat een dienst in de buurt begon en hoorde dat er auto’s zouden komen om mensen te halen. Maar ik vergiste me in de tijd en miste de auto’s. Ik was van slag: Waarom gebeurt dit?”

Een Afghaanse moslim, die evenals hij Urdu spreekt, krijgt later die zondag bezoek van Berend, een lid van de cgk in Mussel. „Ik zat erbij om te vertalen. Aan het eind zei ik tegen Berend: „Het was Gods plan dat jij vandaag hier kwam om míj te ontmoeten. Komende zondag wil ik bij jou naar de kerk.” De zondag erna zat ik daar als enige asielzoeker. Ik verstond geen woord, maar ervoer dat de Heilige Geest er werkte.”

Eind december 2014 vraagt hij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) een kerstfeest te mogen organiseren in het azc. Dat wordt hem niet toegestaan. „Maar ik bleef vragen en uiteindelijk mocht ik in mijn gebouw cake uitdelen. Kerkmensen zorgden voor gebak en daarmee gingen we naar de bewoners en het personeel. Ook boden we hen chocolaatjes aan met een sticker ”Jesus loves you” erop.”

De asielzoekers reageren enthousiast op de onverwachte verrassing en Khan nodigt hen uit voor de kerstdienst enkele dagen later in De Ark. „Er kwamen auto’s om mensen te halen en op 25 december zaten er 25 moslims in de kerk. De gemeenteleden waren verbaasd. Ds. Van Slooten, die toen predikant was in Mussel, zei: „We sliepen, maar jij hebt ons wakker geschud.””

Intussen krijgt Khan te maken met aanvechtingen. „Op een dag dat ik aan het vasten was, zei de duivel tegen mij: „Waar is nu de God Die je in Pakistan diende? Je asielaanvraag is drie keer afgewezen en je vrouw en kinderen zijn daar. Waarom maak je geen eind aan je leven?””

In zijn gebed vraagt Khan aan God: Waarom ben ik hier? „Toen zei Jezus dat ik moest kijken naar de blauwe bidon die ik vanuit Pakistan had meegenomen. Het was me nooit eerder opgevallen dat daar NL op stond. Ik zocht uit wat dit betekende. Nederland! God maakte me duidelijk: Ik heb je naar Nederland gebracht, wees niet bang. Kort daarna kreeg ik weer een gesprek bij de IND. Daarvoor moest ik naar het azc Gilze en Rijen. Twee of drie dagen later hoorde ik daar dat ik een verblijfsvergunning kreeg.”

Schiphol

Door hulp van gemeenteleden van de cgk in Mussel kan de erkende vluchteling in dat dorp een woning huren. Intussen start een traject voor gezinshereniging. De tijd zonder haar man was heel moeilijk, blikt Mariam terug. Ze vertelt dat zij na de vlucht van haar man hun huis verliet en zich elders schuilhield. De kinderen –twee zonen en een dochter– konden niet meer naar school.

Op 4 mei 2016 wordt het gezin op Schiphol herenigd. Khan: „Het vliegtuig zou om zeven uur in de ochtend landen. Jeanet, een vrouw uit de kerk, haalde me om drie uur ’s nachts op om naar het vliegveld te gaan. Tot mijn verbazing gingen we eerst naar de kerk. Daar stonden gemeenteleden te wachten. Ze hadden een bus gehuurd om mee te gaan om mijn gezin te halen. Ook hadden ze een spandoek met de tekst ”Welkom in Nederland” gemaakt.”

De hereniging op Schiphol is emotioneel. Terug in Mussel blijkt hun huis versierd en wachten andere gemeenteleden en azc-bewoners het gezin op. „Het was een heel warm welkom. Dat had ik nooit verwacht”, zegt Mariam. De eerste tijd voelde ze zich een gast in het huis in Mussel, maar gaandeweg dringt het tot haar door dat dit haar nieuwe woning is.

Beiden doorlopen een taal- en inburgeringstraject. Mariam volgt aansluitend een koksopleiding en werkt sinds een klein jaar in een buffetrestaurant in Stadskanaal. Haar man vond tot nu toe geen betaalde baan. „In Pakistan was ik evangelist en dat ben ik nog steeds. Ik heb, onder meer via de app, dagelijks contact met asielzoekers. Ze weten me te vinden met hun vragen. Ik voel me tot dit werk geroepen.”

Bijbelstudie

In de cgk in Mussel zijn asielzoekers niet meer weg te denken. Er wordt nu op zondag vertaling geregeld voor degenen die vanuit Ter Apel de diensten bijwonen. Hun aantal wisselt sterk, omdat er veel doorstroming in het azc en de vbl is. „Ooit hadden we tachtig asielzoekers in de kerk, op dit moment –na corona– zijn het er vaak tien tot vijftien.”

Enkele jaren geleden begon Khan een Bijbelstudiegroep. Tot het begin van de coronacrisis maakte hij daarvoor gebruik van een kerkgebouw van de protestantse gemeente in Ter Apel, waar de asielzoekers zelf gemakkelijk naartoe konden gaan. „In coronatijd gingen we online verder en dat doen we nu nog steeds. Daardoor kunnen ook mensen die naar andere azc’s zijn overgeplaatst, blijven meedoen.”

In de cgk ontstond de werkgroep ”Helping hands”, waarvan Khan en enkele andere gemeenteleden deel uitmaken. Ze bieden praktische en geestelijke ondersteuning aan asielzoekers in de omgeving. Geregeld bezoekt Khan, vaak samen met zijn vrouw, bewoners van het azc en de vbl.

Hij denkt terug aan een moment toen hij zélf in de vbl verbleef. „Ik vroeg aan God: Waarom ben ik op deze plek? En Hij zei: Ik wil dat je weet hoe de mensen hier leven. Doordat ik daar toen ben geweest, kan ik degenen die er nu zitten beter begrijpen.”

Liefde

Khan heeft altijd visitekaartjes op zak met info over de kerkdiensten in De Ark en over Helping hands. Die deelt hij uit aan geïnteresseerden die op zijn pad komen. Contacten rond het aanmeldcentrum in Ter Apel heeft hij niet. De Pakistaan geeft aan dat mensen daar in normale omstandigheden heel kort verblijven, waarna ze worden overgeplaatst, terwijl bewoners van het azc en de vbl langer in Ter Apel zijn. „Op dit moment is Helping hands bovendien niet zo’n grote groep. Veel zaken moeten na corona weer worden opgestart en we kunnen niet alles doen.”

Zelf gaat Khan vanaf oktober wekelijks een dag naar Groningen om in samenwerking met onder meer de cgk in die stad asielzoekers te ondersteunen en Bijbelstudie te doen. Ook wil hij een initiatief dat hij enkele jaren geleden begon, maar dat nu op laag pitje staat, weer oppakken: Thank u Nederland. Onder die noemer begon hij een website en bijeenkomsten waarmee hij de integratie tussen Nederlanders en vluchtelingen wil bevorderen. Ook hierin wordt hij gedreven door zijn christen-zijn, zegt Khan. „Sociaal werk is een onderdeel van evangelisatie. Door alles heen wil ik Gods liefde aan mensen laten zien.”