Geen tuinder zal het in zijn hoofd halen om zijn planten te bewateren met zijn eigen urine. Hij strooit nog liever kunstmest. Alles is beter dan voor gek te worden versleten. Toch heeft een team van het National Institute of Agricultural Research in Niger goede resultaten geboekt met menselijke urine als voedingsstof voor planten.

Het team is in contact gekomen met een groep vrouwen uit Niger. In de regel werken daar de vrouwen op het land. Ze bebouwen er de meest voedselarme velden. Alleen het armeluisgraan parelgierst wil daar nog groeien. Het gewas doet het slecht, vanwege de uitputting van de bodem en de beperkte beschikbaarheid van dure kunstmest. De vrouwen hebben het team aangeboden om de urinemeststof op hun akkers te testen.

Urine bevat de broodnodige voedingsstoffen die gratis in de plas worden aangetroffen, zoals fosfor, kalium en stikstof in een vorm die gemakkelijk door de planten kan worden opgenomen. In Aziatische landen is bemesting met urine al vrij gebruikelijk, in Afrika niet.

Het team sproeit de urine niet direct van uit de mens op de plant. Hoewel urine relatief steriel is, ondergaat die een eenvoudige bewerking om de meststof gegarandeerd vrij van ziektekiemen te maken. De urine twee tot drie maanden bewaren bij temperaturen tussen 22 en 24 graden Celsius blijkt voldoende om eventuele resterende ziektekiemen te vernietigen.

Technisch is de weg daarmee vrijgemaakt voor het gebruik van menselijke urine. Het team heeft ook te maken gekregen met sociale, religieuze en culturele weerstand om menselijke urine toe te passen. Maar door het bemestingsproduct Oga (”de baas” in de lokale Igbotaal) te noemen, weten ze ook die barrière te slechten.

De Oga wordt verdund voor gebruik en drie jaar lang toegepast als meststof. De vrouwen die aan het experiment meedoen, zien hun parelgierstoogst met 30 procent toenemen. De winst is zo duidelijk dat ook andere vrouwen in de omgeving Oga gaan gebruiken.

„Oga is een kunstmestvervanger met een laag risico die een kleine investering vergt. De meststof is klaar voor verspreiding op zanderige Sahelakkers met een laag opbrengstniveau van parelgierst”, schrijft het team onderzoekers onder leiding van Hannatou Moussa in vakblad Agronomy for Sustainable Development.

Rijke, geïndustrialiseerde landen zoals Zweden, de VS en Australië volgen het Afrikaanse onderzoek op de voet. Op deze manier kunnen ze afkomen van het gebruik van de schaarse fosfaat- en kaliumertsen. Bovendien is er geen aardgas meer nodig om nitraat te maken van stikstof uit de lucht. De afvalstoffen uit rioolwaterzuiveringsinstallaties leveren de broodnodige voedingsstoffen voor planten.

„Het sluiten van de nutriëntenkringloop zou het heel verstandig zijn in termen van duurzaamheid, de circulaire economie en de zorg voor onze planeet”, meent Cara Beal, milieu-onderzoeker van de Australische Griffith University.

In Niger is Oga een doorslaand succes. Twee jaar na het experiment in Niger gebruiken meer dan duizend boerinnen de innovatieve meststof voor het telen van hun gewassen.