Sneller herstellen op stille ic-kamer
Hoewel we slapeloze nachten kunnen hebben (Psalm 77) en niet lui mogen zijn (Spreuken), spreekt de Bijbel ook positief over de slaap (Psalm 127). We kennen allemaal de helende kracht van slapen als we ziek zijn. Slaapgebrek in het ziekenhuis heeft daarom een negatieve invloed op de mentale toestand en herstelduur van patiënten. Met name op de intensive care is het soms echter nogal een kakofonie van piepjes en alarmen, ook ’s nachts. De laatste jaren is er daarom meer aandacht voor de ‘stille ic’: eenbedskamers met een minimale hoeveelheid alarmen en verstoringen ’s nachts.
Het wereldrecord wakker blijven staat sinds 1964 op naam van Randy Gardner. De toen 17-jarige gezonde scholier uit San Diego slaagde erin om 264 uur, oftewel 11 dagen en nachten achtereen, wakker te blijven. Hij kreeg moeite om zich te concentreren, zijn geheugen liet hem in de steek en hij sprak met dubbele tong. Bovendien kreeg hij last van dagdromen en lichte hallucinaties. Zijn lichaamstemperatuur raakte verstoord.
Het gevaar van een dergelijk experiment blijkt uit proeven van Allan Rechtschaffen (1983), slaaponderzoeker aan de universiteit van Chicago. Rechtschaffen plaatste gezonde ratten op een draaiende schijf. Telkens als de ratten in slaap sukkelden, kwam de draaischijf in beweging. Twee, drie weken hooguit hielden ze dat vol. Daarna legden ze onherroepelijk het loodje.
Zowel niet op tijd slapen als chronisch slaaptekort kan tot problemen leiden. Twee recente onderzoeken laten dat zien.
Chronisch slaaptekort
Engelse onderzoekers keken naar de relatie tussen de tijd waarop mensen gingen slapen en het risico op het optreden van hart- en vaatziekten. Ze gebruikten gegevens van meer dan 88.000 mensen.
Mensen die na 23.00 uur gingen slapen, hadden een hoger risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Opvallend was dat dit ook gold voor mensen die vroeg (voor 22.00 uur) in slaap vielen. Blijkbaar staat de biologische bedtijd afgesteld op 22.00 tot 23.00 uur.
Chronisch slaaptekort kan leiden tot overgewicht. Dit is waarschijnlijk een indirect effect: mensen die niet zijn uitgeslapen, hebben de neiging te snacken en minder te bewegen.
In een Amerikaans onderzoek werd onderzocht wat de effecten waren van het verlengen van de slaapduur. Tachtig mensen met overgewicht die gewend waren minder dan 6,5 uur per nacht te slapen, werden verdeeld in twee groepen. Bij de helft van de deelnemers werd met begeleiding de slaapduur verlengd naar 8,5 uur.
De groep die langer op bed lag, kreeg per dag 270 kcal minder energie uit voeding binnen. Dit komt overeen met zes kipnuggets. Als dit gedrag wordt vastgehouden, zou iemand 12 kilogram gewicht kunnen kwijtraken in drie jaar tijd.
De vraag blijft natuurlijk of mensen bereid zijn hun slaapgewoonten langdurig aan te passen. Verder is de praktijk weerbarstig: denk aan mensen die nachtdienst doen.
De auteur is cardioloog-intensivist in het Maasstad Ziekenhuis en het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis
