Hoe zorgelijk is deze variant?

Dat is de hamvraag, die nu nog moeilijk is te beantwoorden. Bekend is dat de variant, genaamd B.1.1.529, minstens 32 afwijkingen bevat in de uitsteeksels van het virus die betrokken zijn bij het enteren van lichaamscellen. Deskundigen vrezen dat deze mutaties zorgen voor een hogere besmettelijkheid.

De variant verspreidt zich razendsnel, twitterde prof. Tulio de Oliveira, de Zuid-Afrikaanse Jaap van Dissel, donderdagmiddag. Volgens hem is de variant in minder dan twee weken tijd gaan domineren.

Penny Moore, viroloog in Johannesburg, zegt in toptijdschrift Nature echter dat nog onduidelijk is of B.1.1.529 daadwerkelijk besmettelijker is dan de deltavariant, omdat het aantal besmettingen in Zuid-Afrika op dit moment laag is.

Werken de huidige coronavaccins nog wel tegen deze variant?

Dat is voer voor onderzoek. Wetenschappers zijn inderdaad bezorgd dat vaccinatie minder goed beschermt tegen de nieuwe variant. In het slechtste geval werken de vaccins helemaal niet meer tegen het virus. In dat geval zou er weer begonnen moeten worden met het inenten van de wereldbevolking.

Moore wijst erop dat de variant problematische mutaties bevat die bij kunnen dragen aan het omzeilen van antistoffen. Ook zijn er aanwijzingen vanuit computermodellen dat B.1.1.529 kan ontsnappen aan een andere component van het immuunsysteem, de zogenaamde T-cellen. Moores team hoopt daar binnen twee weken meer over te kunnen zeggen.

Een andere nog open vraag is of de variant zorgt voor ernstige of juist mildere ziekte. Ook dat gaan de Zuid-Afrikaanse wetenschappers onderzoeken.

Waar komt de variant precies voor?

De variant waart voor zover bekend vooral rond in de Zuid-Afrikaanse provincie Gauteng, waar Johannesburg en Pretoria onder vallen. De 77 onderzochte monsters in deze provincie bleken allemaal betrekking te hebben op B.1.1.529. Het aantal besmettingen in Gauteng nam in november rap toe, vooral op scholen en onder jonge mensen.

De Zuid-Afrikaanse infectieziektedeskundige Richard Lessels vermoedt op basis van voorlopige resultaten echter dat de variant in Zuid-Afrika al wijdverspreid is.

Ook buiten Zuid-Afrika is de nieuwe variant inmiddels aangetroffen. Er zijn enkele gevallen bekend in de buurlanden Botswana, Zimbabwe en Namibië. Ook zijn er in Hongkong twee besmettingen, van een reiziger uit deze regio en een nauw contact. Gevallen in Europa of Nederland zijn nog niet bekend.

Wat is de oorsprong van het virus?

Die is raadselachtig. Het virus is niet nauw verwant aan de deltavariant, maar lijkt afkomstig van de eerste varianten die zich begin vorig jaar verspreidden. Dat zou betekenen dat B.1.1.529 al die tijd al ergens aanwezig zou moeten zijn. De Rotterdamse virologe Marion Koopmans sluit niet uit dat de variant buiten Zuid-Afrika is ontstaan, zegt ze in de Volkskrant.

Hoe nu verder?

Een werkgroep van de Wereldgezondheidsorganisatie komt deze vrijdag bijeen voor een spoedoverleg. Waarschijnlijk zal de werkgroep B.1.1.529 benoemen tot een variant van belangstelling of een zorgelijke variant.

Ook zullen de deskundigen de nieuwe variant naar verwachting dopen tot Nu – de volgende letter in het Griekse alfabet, na de coronavariant Mu die eerder in het Verenigd Koninkrijk opdook.

Intussen stuurt de Europese Commissie aan op een inreisverbod voor vliegverkeer vanuit Zuid-Afrika. Israël, Engeland en Schotland hebben de grenzen al gesloten voor reizigers vanuit een aantal landen in Zuid-Afrika.