Jakobskruiskruid is een samengesteldbloemige, dus familie van de paardenbloem, die in de zomer bloeit. Net als andere kruiskruiden is de plant giftig. Koeien en paarden kunnen er heel ziek van worden en er zelfs aan doodgaan.

Er gaan zelfs geruchten dat de nectar schadelijk zou zijn voor bijen en de honing vervolgens voor mensen. De Vlinderstichting is echter juist positief over de plant. Zeker is dat de plant op zonnige dagen uitzonderlijk druk bezocht wordt door onder andere hommels, zweefvliegen en dagvlinders.

De soort gedijt op vochtige tot droge, matig voedselrijke grond, dus niet in de schrale natte hooilanden van vroeger en evenmin in zwaar bemest, intensief gemaaid modern grasland. In wegbermen met natuurvriendelijk maaibeheer echter groeit de plant volop en dat baart boeren zorgen.

Marcel Baartmans is floradeskundige en ecologisch adviseur. In opdracht van provincie Gelderland brengt hij groeiplaatsen van jakobskruiskruid langs de provinciale wegen in kaart. Theo Folmer is boer in Lunteren en zit namens de SGP in de gemeenteraad van Ede. Hij diende een motie in die het college opriep over het probleem in gesprek te gaan met LTO. Beiden reageren op een aantal vragen van het Reformatorisch Dagblad.

Wat is er aan de hand met jakobskruiskruid?

Baartmans: „Jakobskruiskruid wordt sinds een jaar of tien als probleem beschouwd. Dat komt bij paardenhouders vandaan. Ik denk dat het vaak overdreven wordt. Er is een onderzoek geweest met schapen waaruit bleek dat ze pas doodgingen na wekenlang bijna niets anders te hebben gegeten. Volgens toxicologen is voor paarden en runderen 50 tot 200 gram drogestof per kilo lichaamsgewicht dodelijk.”

Folmer: „Grazende dieren mijden de plant, maar in het hooi herkennen ze hem niet meer. Als een koe of paard een paar planten binnenkrijgt, ontstaat leverschade.”

Hoe groot is het probleem?

Baartmans: „In goed beheerd grasland krijgt jakobskruiskruid geen kans, maar bij slecht beheer, bijvoorbeeld te intensieve begrazing door paarden, ontstaan er open plekken waar de plant kan kiemen.”

Folmer: „Van biologische boeren hoor ik dat ze dagen bezig zijn de planten uit te steken voordat ze gaan maaien. Bij stevige kunstmestgift krijgt de plant nauwelijks kans, maar de bemestingsnormen worden strenger. Het jakobskruiskruid dringt vermoedelijk vanuit bermen op naar landbouwgrond. Ik zie dat bij mij ook gebeuren, wellicht mede als gevolg van een paar droge zomers. Van mijn vader hoor ik dat het probleem er vroeger niet was. Het schijnt dat wegbeheerders een aantal jaren geleden bloemenmengsels met jakobskruiskruid in bermen zaaiden en dat het daardoor talrijker is geworden.”

Wat is eraan te doen?

Baartmans: „Vooropgesteld: jakobskruiskruid is een plant die hier van nature thuishoort, vooral in de zandstreken en het rivierengebied. Je kunt bermen heel intensief gaan maaien, maar daarmee help je ook bijna alle andere bloemen om zeep. Ga je de planten uitsteken, dan krijg je open plekken waar ze weer kunnen kiemen. De provincie houdt nu bij waar de soort veel voorkomt en levert het maaisel van die plekken niet aan boeren.”

Folmer: „Je kunt ze met de hand goed uit de grond trekken. Doe je dat niet, dan zaaien ze zich uit en heb je het volgende jaar een grote plek. In de berm zouden ze gemaaid moeten worden vóór de bloei, ten minste op plekken langs grasland. Het is een mooie plant die nuttig is voor de natuur, dus we hoeven hem niet uit te roeien.”