Misschien had u heel iets anders in gedachten. Want er is keus genoeg. De dood en het lijden staren ons immers dagelijks vanaf de nieuwspagina’s in de ogen. Toch zal 11-9-2001 hoog scoren als emotioneel dieptepunt van de gemiddelde lezer, luisteraar of kijker.

Bij mij is een andere datum óók bijgebleven: 9-1-2002. Op die dag stond het volgende bericht in deze krant:

Duitse moeder liet haar kind verhongeren. Voor een onderzoeksrechter in Berlijn is gisteren een vrouw verschenen die haar zoontje van twee heeft laten omkomen van honger en dorst. De brandweer ontdekte het lichaam van het jongetje afgelopen weekeinde in een zwaar vervuilde woning in de Duitse hoofdstad. Volgens de politie liet de 21-jarige vrouw de kleine Alisan-Turan eind november in de woning achter. Wekenlang leverde het jongetje een doodsstrijd. Toen brandweerlieden zijn lichaam vonden was dat al in vergaande staat van ontbinding.

Huiveringwekkend wat in dat huis heeft plaatsgevonden! Geen spectaculaire aanslag die er de oorzaak van was, maar stille verlating. En: de wereld stond al die weken níét stil, maar raasde gewoon door. Oók toen dit jongetje huilend en gillend tegen de muren moet hebben gekrabd.

Voor dit bericht had ík vijf minuten stilte willen vragen. En zoiets zou ook wel eens als opening op de voorpagina mogen staan. Toch was het die dag niet meer dan een kleine eenkolommer.

Waarom dit nieuws gezet naast de afschuwelijke gebeurtenissen van 11 september? Omdat het lijkt alsof wij allemaal lijden aan smaakbederf. We proeven nog wél de bitterheid die 11 september achterliet, maar zo’n bericht uit Berlijn -en dat zou met tientallen andere kunnen worden aangevuld- daar lezen we bijna overheen. Is het soms minder afschuwelijk? Akkoord, er zijn minder mensen mee gemoeid, maar is het daardoor minder erg? En toch krijgt het niet de aandacht die het verdient. Wat zit daarachter?

Ondanks dat we er dagelijks via de media mee worden geconfronteerd, staat één ding vast: de dood en het lijden zijn bij ons niet in goede handen. Natuurlijk heb ik het dan niet over al die edele geesten die vrijwillig of professioneel anderen in hun lijden en sterven bijstaan, en waarvan er wel eens meer buiten de kerk zouden kunnen zijn dan wij denken.

Het is dat ongrijpbare spook dat ”de massa” heet en dat enkel in kijk- en oplagecijfers is te vangen, dat zich vergrijpt aan zulke delicate thema als lijden en dood. En ervoor zorgt dat de presentatie ervan in de media van karakter verandert.

Je moet immers wel van graniet zijn om bij al dat leed niet te verdrinken in je eigen tranen. Tenzij je jezelf ervoor afsluit. Je ziet nog wel, maar kijkt niet meer. Horen kan nog net, maar luisteren? Lezen? Oké, maar spellen? Smaakbederf of afstomping heet zoiets. En vóór je het weet word je enkel nog geraakt door de meest spectaculaire rampen, ongelukken of misdaden. Zijn die er niet of nauwelijks aan vastgekoppeld, dan verdwijnt al gauw het zicht op de doden die erbij zijn gevallen. Een voorbeeld? Wie heeft het nog over het derde vliegtuig dat op 11 september voortijdig bij Pennsylvania neerstortte? Niemand. Omdat de crash in het niet valt bij de spectaculaire doorboringen van de WTC-torens.

En intussen maar klagen en vragen: als er een God is waarom laat Hij dit gebeuren? Vooral na 11 september zijn de waaroms niet van de lucht. Veel daaroms heb ik nog niet gehoord, en díé ik gehoord heb zouden door de vrienden van Job kunnen zijn uitgesproken.

Heeft dat misschien te maken met die oppervlakkige manier van beleving? Ik denk van wel. Want het stillen van onze waaroms -en dat is wat anders dan inhoudelijk antwoord krijgen- is geen kwestie van de feiten op een rij zetten, van optellen en aftrekken. Het is ook geen zaak van oppervlakkig waarnemen, of van emotie. Het is een geestelijk proces dat zich in stilte vanbinnen voltrekt. Het zinvol verwerken van andermans dood en leed vraagt inkeer tot jezelf, weg van alle lawaai en buitenkant. Zoals in een rouwdienst: meelijden, meeleven en ínleven. Het vraagt ook jezelf openstellen voor wat de Bijbel zegt over zonde en schuld. Want is elk artikel in de krant niet geschreven op briefpapier waarop deze twee woorden als watermerk zijn ingebracht?

En toch is dat niet het enige. Want wie zó, vanuit de stilte (of de storm) in zijn hart, de waaromvraag stelt, zou wel eens kunnen ervaren dat zijn vraag wordt opgenomen in die van een Ander die ook eens de waaromvraag stelde, Jezus. „Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?” Ook de dood van Jezus was niet iets spectaculairs (de duisternis en de opening van de graven veranderden immers niets op Golgotha zelf). En ook toen raasde wereld gewoon door. Jezus’ vraag was evenmin gekoppeld aan allerlei kwesties van politiek-godsdienstige aard over Romeinse lafheid en Joodse berekening. Zijn vraag was direct tot God gericht.

En het antwoord? Dat klonk verrassend aan de andere zijde van het graf, in de Opstanding. Dat mogen alle hedendaagse vrienden van Job wel eens bedenken: de antwoorden op onze waaroms liggen aan deze zijde van het graf niet voor het grijpen. Maar ze zijn wél als een paasbelofte alvast samengevat. In deze zin: zonde, lijden en dood hebben dankzij Jezus nooit meer het laatste woord.

voetnoot (u17(Ab Jansen