Het is het jaar 2010. Cor Hofstee en zijn vrouw hebben hun hypotheek op hun woning aan ’t Haantje in Werkhoven afbetaald en zeggen tegen elkaar: „Wat nu?” Aangezien ze allebei een technische studie hebben afgerond en het klimaat hen na aan het hart ligt, besluiten ze te investeren in de duurzaamheid van hun woning. In 2020 moet die energieneutraal zijn, vinden ze. Dat blijkt makkelijker gezegd dan geregeld. Cor: „We hadden er niet echt het ideale huis voor, om het zwak uit te drukken. Bovendien was er in die tijd nog niet zo heel veel aandacht voor zaken als zonnepanelen, warmtepompen en isolatie. We voelden ons pioniers op duurzaamheidsgebied. Ondanks alle tegenslagen hebben we echter nooit gedacht aan opgeven. We houden wel van een technische uitdaging.”

Cor onderwerpt zijn huis aan een kritische energiekeuring. Met een infraroodcamera checkt hij waar zijn huis warmte lekt. Op heel wat plekken, zo blijkt. „Neem alleen al de muren. Sommige waren halfsteens met een simpel stukje folie ervoor. De spouw was overal dun.” Ana: „Ook de ramen waren niet best. Sommige hadden nog enkelglas. Aan de voorkant van het huis konden we eigenlijk niet zitten, zo koud was het daar. Nu ben ik van geboorte Spaanse, dus ik ervaar de kou misschien wat anders dan Nederlanders, maar toch. Cor is van de techniek, ik ben van het comfort.”

Zonneboiler

Cor brengt alle zwakke punten van zijn woning in kaart en maakt een plan. „Achteraf hadden we beter eerst de thermische schil van ons huis onder handen kunnen nemen. Dus muren en daken goed isoleren, betere ramen –glas én kozijnen– laten installeren en degelijke deuren monteren. Wij zijn echter in 2010 begonnen met de installatie van een zonneboiler. We lieten zonnepanelen op het dak leggen, serieel geschakeld -achteraf niet handig-, op het zuidwesten, met behoorlijk veel schaduw.” Cor wijst ze aan vanuit zijn achtertuin: tien donkerblauwe Yingli Solar YL230P-29b panelen aan de onderkant van het dak met een totaal van 2300 Wattpiek (Wp).

Later plaatst Cor er drie Yingli Solar YL265C-30b panelen bij. De winst? 795 Wp. In 2018 volgen zes Sharp NQ-R25A PV panelen. Nu op de garage.

De volgende, later belangrijke maatregel, was de aanleg van vloerverwarming. Cor: „Er was voorheen een grote afstand tussen de verschillende radiatoren. Er moest dus veel hitte worden geproduceerd aan de randen, voordat ook het midden aangenaam werd. Die situatie is nu veel beter door een gelijkmatige opwarming via de vloer.”

Daarna is dan toch de isolatie van de thermische schil aan de beurt. De huiseigenaar toont een deel van het resultaat en loopt naar de voordeur. Het ding oogt als een zwaar gepantserde kluisdeur. In de kozijnen zitten geen dubbelglas, maar dubbeldubbelglas. „Quadrupel”, aldus Cor. „Let op dat er geen brievenbus aanwezig is. Dat zou jammer zijn, want door zo’n spleet lekt heel veel warmte.”

De ramen in de woonkamer zien er eveneens robuust uit. „Die bevatten drievoudig glas”, vertelt Cor. „Ze houden niet alleen kou en hitte buiten, ze dempen ook geweldig. Je hoort binnen geen enkel geluid van buiten. Ja, als de carnavalsvereniging één keer per jaar langskomt, dan hoor je de muziek een klein beetje.”

Ventilatiesysteem

De techneut wijst op het ontbreken van ventilatieroosters boven de ruiten. „Ook daarvoor geldt: waarom zou je die laten aanbrengen? Ze laten een groot deel van de warmte weglekken. Jammer! Zeker als je veel geld hebt uitgegeven aan goed glas.” De vervanging van alle ramen en kozijnen in huis kostte zo’n 14.000 euro…

Maar je moet je woning toch ventileren? Cor lacht. „Dat doen we ook. Maar dan met behulp van aparte ventilatiesystemen. Een voor boven en een voor beneden. Ze slaan alleen aan als dat moet om de luchtkwaliteit op peil te houden. Ze nemen om de zoveel tijd monsters en analyseren hun CO2-gehalte en temperatuur. Dit alles om precies te kunnen bepalen wanneer ze welke hoeveelheid lucht binnen en buiten moeten laten. Hierbij wordt de warmte van de lucht, die naar buiten gaat, voor een groot deel overgezet naar de lucht die binnenkomt. Als mijn vrouw boven gaat strijken, zou de vrijkomende warmte bij wijze van spreken gebruikt kunnen worden voor de verwarming van andere vertrekken in huis.”

Een kinderziekte van de balansventilatie was het gebrom in de buizen. Cor loste het simpel op: „We deden dempers om de ventilatiebuizen om het geluidsniveau te beperken.”

Isolatie

Een belangrijk onderdeel van de aanpak van de thermische schil was de isolatie van vloeren, spouwen en dak. In 2011 moest de kruipruimte eraan geloven. Een gespecialiseerd bedrijf spoot een dikke laag PUR-schuim tegen het plafond van die ruimte. Kosten: 1500 euro. In datzelfde jaar kregen ook de buitenmuren een extra ‘dekentje’: eentje van Suprafil, een soort kunstmatige wol. Kosten: 2100 euro.

In 2012 was het dak aan de beurt. Er werden 10 centimeter dikke Resol-platen met klimaatfolie tegenaan geplakt. Cor: „Ze hebben van zichzelf al een goede isoleerwaarde. Daarnaast is er een spiegelende laag op de boven- en onderkant aangebracht, met een lage emissiecoëfficiënt voor straling. Tussen de platen en de folie is nog enkele millimeters luchtspouw gelaten om een extra warmteweerstand op de overgang te krijgen. Het klimaatfolie voorkomt condensatie.” Kosten: 4500 euro.

O ja, de oude dakkapellen zijn tussendoor ook nog even vervangen, want die waren totaal niet duurzaam, volgens Cor. Een enorme hijskraan hees de nieuwe, veel beter geïsoleerde modellen op hun plek. De hele buurt liep uit om te zien wat er nu weer bij de familie Hofstee gebeurde.

In 2016 en 2017 stonden er wat kleinere ingrepen op het programma. Zo vervingen Cor en zijn vrouw geleidelijk al hun lampen door ledlampen. Halogeenverlichting en gloeilampen waren het eerst aan de beurt, de spaarlampen volgden erna.

In 2017 maakte het gaskookstel plaats voor een inductieplaat. De ervaringen met het nieuwe koken zijn goed. Ana: „Inductie reageert net zo snel als gas. Het koken van water gaat zelfs sneller en het geheel is veel makkelijker schoon te maken. Een ander voordeel was: we waren weer een stap dichter bij gasloos wonen gekomen.”

Warmtepomp

Vorig jaar juni vond het klapstuk van het project plaats: de aanleg van een warmtepomp. Deze stap was volgens Cor noodzakelijk om tot een ”all-electric”, oftewel gasloos huis te komen. „Je had de buurt moeten zien kijken”, vertelt Cor. „Weer stond de straat vol grote machines, waaronder een grote boor, die een gat van 100 meter diep maakte, bestemd voor vier CO2-collectoren. Deze werden op een Heliotherm Sensor Natural warmtepomp aangesloten, die propaan als koelvloeistof gebruikt.”

Het ding ziet er uit als een roomwit, design elektriciteitskastje. Vanaf de compressor lopen talloze leidingen naar de technische ruimte in de bijkeuken van Cors woning, waar onder meer een 500 litervat met water staat.

Met deze laatste ingreep is het huis van de familie Hofstee officieel energieneutraal. Sterker: Cor krijgt tegenwoordig een maandelijkse energierekening, waarop “minus 9 euro” staat. Is het dan nu afgelopen met alle verbouwingen? Cor: „Nou, ik wil nog kijken of ik de technische ruimte nog beter kan isoleren. Ik heb die nu buiten de thermische schil gehouden. Het gevolg is wel dat het water in het vat warmte verliest aan de omgeving. Verder overweeg ik om nog drie zonnepanelen op mijn schuurdak te leggen.”

Of hij tijdens het project nooit eens heeft gedacht om een nieuwbouwhuis te kopen, zodat hij vanaf nul kon beginnen? „Nee!” zegt Cor heel stellig. „Zoals ik al zei, houden we van een uitdaging. Daar komt bij dat onze dochter hier vlakbij naar school gaat en de buurt ons bevalt, dus nieuwbouw was geen optie.”

Heeft de ingenieur tips voor mensen die hun oudbouwhuis ook duurzamer willen maken? Cor: „Begin bijvoorbeeld met een warmtescan. Je ziet dan precies waar de warme en koude gebieden in je huis zijn en waar energie lekt. Meten is weten. Ten tweede zou ik informatie inwinnen bij echte deskundigen, want zelfs fabrikanten en installateurs weten soms niet goed wat ze doen. Hoe vaak ik al niet gezegd heb dat je bij een isolerend kozijn met HR++±glas geen ventilatieroosters moet aanbrengen! Verder moet je een goed plan met heldere doelen maken én vooraf checken of het haalbaar is wat je wilt.”

Ana: „Ga niet alleen voor ‘sexy’ ingrepen als warmtepompen en zonnepanelen. Dingen die goed zichtbaar en trendy zijn, waarmee je kunt scoren in je buurt. Wij halen het meeste rendement uit de minst zichtbare investeringen: de isolatie van muren, daken, kozijnen en vloeren en de ventilatiesystemen.”

Duurzame Huizen Route in november

Tijdens het evenement ”Duurzame Huizen Route” is er op zaterdag 2 en 9 november de mogelijkheid om eigenaren van klimaatvriendelijke huizen persoonlijk te ontmoeten en hun vragen te stellen. In heel Nederland stellen zij hun woningen open.

Op duurzamehuizenroute.nl staat wie er wanneer en waar deelneemt. Cor Hofstee en zijn vrouw verwelkomen belangstellenden graag op zaterdagmiddag 2 november.

Cor vindt het leuk om zijn ervaringen te delen. „Het is mijn missie om mensen op gang te helpen bij het energiezuinig maken van hun huis. Laat hen vooral kijken hoe wij het hebben gedaan. Al is het alleen al om te voorkomen dat ze de fouten maken die wij hebben gemaakt.”