Als het gaat om bezieling en inspiratie in het werk, kunnen gelovigen putten uit een rijke geschiedenis. In de traditie van de Reformatie wordt aan menselijke arbeid een positieve betekenis toegekend. Gods voorzienigheid, zijn zorg voor ons dagelijks bestaan, zo stelt Maarten Luther, werkt door de arbeid van mensen heen. Als mensen bidden om hun dagelijks brood, dan bidden ze niet alleen om eten op de plank, maar ook om het graan op de akker, boeren die zaaien en ploegen, molenaars die meel malen, bakkers die brood bakken en mensen die het transport regelen. In het beroep of ambacht dat mensen beoefenen, laten ze iets van God zien. De verschillende beroepen vormen ”maskers van God”.

Een vergelijkbare waardering voor het ambacht treffen we aan bij Johannes Calvijn. God heeft ieder mens een taak gegeven, een levensvorm die bij hem of haar past. Je roeping volgen, betekent trouw en met aandacht je werk doen en je niet door eerzucht laten afleiden van je eigenlijke taak. Vakmanschap, zo zeggen de reformatoren, is iets dat goed is in zichzelf. Het heeft een eigen waarde en betekenis.

Met hun positieve waardering voor arbeid spreken de reformatoren de Bijbel na. Laat ik als voorbeeld Exodus 31 nemen. Midden in de woestijn wordt Mozes geroepen om een tabernakel te bouwen, een heilige tent waarin God aanbeden kan worden. God vertelt Mozes dat hij Besaleël als bouwmeester heeft uitgekozen. Besaleël en zijn team zullen vervuld worden met de Geest van God. Ze ontvangen kennis, wijsheid, inzicht en creativiteit om een goed bouwwerk neer te zetten. Ze krijgen het talent om ontwerpen te maken, steen en hout te bewerken, wol te verven en stoffen te weven (Exodus 35:30vv).

Samenleven

Mensen zijn doorgaans heel verschillend. Ze hebben verschillende talenten ontvangen en zitten verschillend in elkaar. Johannes Althusius, die aan het begin van de zeventiende eeuw een belangrijke post bekleedde in het calvinistische Emden (Duitsland), baseert op dit idee zijn hele politieke filosofie. Als mensen worden geboren, zo stelt hij, zijn ze naakt en hulpeloos. Ze hebben hulp van anderen nodig en dat zal hun leven lang zo blijven. Ze kunnen niet in hun eentje een volwaardig bestaan opbouwen, maar moeten dat doen in symbiose met anderen.

Juist doordat iedereen weer een eigen taak en opdracht heeft, kan het samenleven zich in alle rijkdom ontplooien. Mensen zijn structureel aangewezen op anderen, tegelijkertijd brengen ze ook hun eigen talenten en creativiteit in. Door samen te werken, profiteren mensen van elkaar. Ze wisselen goederen en diensten met elkaar uit en zijn elkaar op deze manier van dienst.

Afgod

Hoe belangrijk werk ook is, het kan gemakkelijk corrumperen of met strijd en weerstand gepaard gaan. Tegenwoordig wordt vaak over goed werk gesproken, werk dat zinvol is en waarde toevoegt aan het bestaan. Dat is winst.

Goed werk wordt doorgaans geplaatst tegenover werk dat slecht is, van mindere kwaliteit en daardoor niet zo zinvol. Tegenover goed werk staat echter ook werk dat kwaad is, dat tegen de bedoelingen van God, onze Schepper, ingaat. We kunnen, zo blijkt keer op keer, niet om de realiteit van de zondeval heen.

Op verschillende manieren kan het kwaad zich in het werk openbaren. In veel organisaties voert een streven naar effectiviteit en efficiëntie de boventoon, waardoor zorg, aandacht en liefde onder druk komen te staan en het goede in het werk wordt vernietigd.

Kwaad kan ook ontstaan als mensen hun werk gaan beschouwen als een vorm van zelfverwerkelijking. De status en waardering waarmee het werk gepaard gaat en de rijkdom en het succes dat je met werk kunt bereiken, kunnen tot een afgod worden gemaakt.

Hoop

In de Bijbel wordt ons een nieuwe hemel en een nieuwe aarde beloofd, een wereld waarin vrede en recht zullen opbloeien. Christelijke professionals en medewerkers van christelijke organisaties mogen vanuit dit perspectief hun arbeid verrichten. Hoop op een nieuwe wereld relativeert onze inspanningen hier en nu en leert ons geduld te hebben met wat niet goed is of schade berokkent.

Tegelijkertijd zet hoop ook aan tot handelen. Want hoe kunnen we uitzien naar een betere wereld, als we tegelijkertijd van de aarde een puinhoop maken?

In het werk dat zorgprofessionals in verpleeghuizen doen, mogen we iets zien van de toekomst die God voor ogen heeft. Hetzelfde kan gezegd worden over het werk van docenten die leerlingen met aandacht en liefde omringen, of van journalisten en communicatieprofessionals die op respectvolle wijze omgaan met de goede naam van anderen.

De auteur is lector Bezieling & Professionaliteit en lector Journalistiek & Communicatie aan de Christelijke Hogeschool Ede. Dit artikel is gebaseerd op de lectorale rede die hij vrijdag uitsprak. >>www.che.nl/redejanvanderstoep voor de volledige rede.