Hoewel er een fel debat is gevoerd over het abortusreferendum, bestond woensdag op de dag van de stemming de vrees dat de opkomst laag zou zijn. Ook bij het referendum over het Verdrag van Nice vorig jaar was de opkomst minimaal.

In het vissersdorp aan de oostkust is de plaatselijke school ”Scoil Mhurie” ingericht als stemlokaal. In de deur zit een politieagent, die opdracht heeft geen verslaggevers op het terrein toe te laten. Mensen zouden op het laatste moment nog kunnen worden beïnvloed, licht hij toe.

Die beïnvloeding is inderdaad niet uit de lucht gegrepen. Een oudere vrouw is op weg naar het stemhokje in Howth, maar weet nog steeds niet wat ze over enkele minuten stemt. „Alles hangt met zoveel dingen samen. Het is moeilijk.” Haar vriendin weet het wel: tegen het voorstel van de regering.

Veel kiezers zijn volkomen in verwarring over wat ze moeten kiezen. Voor het voorstel van de regering stemmen, betekent dat men tegen abortus stemt. Maar als men tegen het voorstel stemt, kiest men voor de bestaande situatie, en die houdt nog steeds in dat er een verbod op abortus in de grondwet staat.

Deirdre Jones, manager bij Marie Stopes Family Planning Centre, schudt haar hoofd. „Ik ben erg pessimistisch. De mensen weten niet waarover ze stemmen”, verzucht ze. Ze vreest dat ”Yes” wint, terwijl ze zelf overtuigd ”No” is.

Marie Stopes is een organisatie die ongewenst zwangere vrouwen voorziet van informatie. „Als een vrouw ons belt, vragen we ze eerst hier te komen. We mogen via de telefoon geen inlichtingen geven. Verder zijn we verplicht drie opties voor te houden: het kind ter wereld brengen en behouden; het kind laten adopteren; en de abortus in Groot-Brittannië. De vrouwen moeten uiteindelijk zelf de keus maken. Wij mogen zelfs geen afspraak voor ze maken. Voor alle drie opties geven we ze adressen waar ze verder worden geholpen. Bijvoorbeeld een adoptiebureau. Vaak horen we achteraf niet eens wat ze hebben gedaan.”

Veel vrouwen hebben al voor zichzelf besloten dat ze een abortus willen voordat ze bij Marie Stopes komen. De meesten zijn twintigers, maar ook tieners zijn geregelde bezoekers. „Tienerzwangerschappen komen hier veel voor. Met Groot-Brittannië zijn we hiermee de hoogste in Europa. Het komt door gebrek aan onderwijs en voorlichting en door alcohol. Ierse tieners drinken sloten vol alcohol. Veel meisjes hier zeggen dat ze niet zwanger zouden zijn geworden als ze niet dronken waren geweest. Die jonge meiden hebben er soms geen idee van wie de vader is.”

Deirdre Jones zou daarom het liefst een ander alcoholbeleid zien. „De regering weet dit natuurlijk ook allemaal, maar er is zo weinig aan te doen. Net als in Engeland zegt onze wet dat alleen volwassen mensen alcoholische dranken mogen kopen, maar hoe houd je dat in de hand?”

In het debat over abortus gaat het ook vaak over zwangerschappen door verkrachtingen. De zogenaamde zaak-X in 1992 was zo’n zaak. De rechter stond het 14-jarige meisje toe om in Engeland een abortus te ondergaan, omdat haar leven in gevaar was door haar zelfdodingsneigingen. Jones: „Deze zwangerschappen komen voor, maar zijn zeer uitzonderlijk.”

Jones heeft niet veel op met de pro-lifebeweging in Ierland. „Die is vaak zeer bekrompen en hyper-katholiek. Sommige meisjes komen hier heel laat in de zwangerschap omdat een pro-lifer ze lang heeft veroordeeld voor alleen maar het overwegen van abortus. Wij gaan uit van het recht van de vrouw over haar lichaam te beschikken.”

De Ierse regering hoopt dat veel Ieren zich hebben laten overhalen door de katholieke bisschoppen, die zondag opriepen ”Yes” te stemmen. In een brief onder de titel ”Een gelegenheid om niet te verliezen” stelt de Ierse Rooms-Katholieke Kerk dat het wetsvoorstel „een belangrijke verbetering is in de huidige onbevredigende situatie.”

Patrick McCrystal is een trouw katholiek. Op zijn kantoor bij Human Life International hangt een foto waarop de paus hem en zijn vrouw op hun huwelijksreis zegent. Toch denkt McCrystal dat de bisschoppen het verkeerd zien.

Human Life International is een voorlichtingsorganisatie die niet aan politiek doet. Toch heeft McCrystal wel een folder gemaakt waarin hij zijn bezwaren tegen het wetsvoorstel uiteenzet.

„Dit voorstel is een directe aanval op het ongeboren leven. Je kunt er niet onderuit dat de Ierse regering nu voor eerst voorstelt abortussen uit te voeren. Er zijn dertig hospitalen aangewezen om ze uit te voeren. De meeste mensen denken dat een abortus slechts mag als het leven van de moeder in direct gevaar is. Maar dat is niet waar. De wet staat abortus toe als het „noodzakelijk is een reëel risico voor het verlies van het leven van de moeder te voorkomen.” Het gaat er dus niet om de dood van de moeder te voorkomen, maar alleen een eventueel toekomstig risico. Deze clausule biedt mogelijkheden voor wijdere interpretatie. In de meeste landen hebben zulke wetten tot abortus op verzoek geleid. De geschiedenis zal het uitwijzen.”

„Verder wordt onder de nieuwe wet ook de morning-after-pil toegestaan, die tot nu toe steeds zonder vergunning werd verstrekt.”

McCrystal zit er niet mee dat hij met zijn No-stem in hetzelfde kamp zit als de partijen die openlijke keuzevrijheid van vrouwen voorstaat. „De regering weet dat niet alle tegenstemmers hetzelfde denken.”

De bisschoppen beriepen zich zondag echter op steun van het Vaticaan voor dit voorstel. Verzet McCrystal zich dan niet tegen de Heilige Stoel? „Ze zeiden dat ze steun hadden van zekere kerkelijke autoriteiten in Rome. Niet van de Heilige Vader zelf. Ik vermoed dat een of twee kardinalen op deze lijn zitten. Ik weet niet wat de paus er zelf van denkt, maar het kan goed zijn dat hij eenzijdig is ingelicht. Overigens acht ik de kerk alleen onfeilbaar in morele en geloofszaken. Niet in politieke kwesties. Dus dit zou mijn geloof niet laten wankelen.”

Deze tegenstem van enkele organisaties hebben het pro-lifekamp in Ierland diep verdeeld. Tussen de vele verkiezingsposters in het land is af en toe een vreemde eend in de bijt: „Laat je niet bedriegen. Dit is geen pro-lifevoorstel. Vote No.”

De strijd tegen abortus is een spiritueel gevecht, zegt McCrystal. „Zoals Paulus spreekt over de geestelijke boosheden in de lucht. Daarom zijn we veel bezig met bidden, vasten en rozenkransen. Of er verhoring is? Nou, abortus is tot nu toe weggebleven uit dit land. De Nederlandse abortusboot is verdwenen en onlangs is een vergunning geweigerd door de Nederlandse regering.”

Toch zou Patrick McCrystal meer vrucht op het gebed willen zien. „Als mensen God zouden dienen en zouden leven volgens Zijn instellingen -zoals huwelijk en kuisheid- dan zouden we helemaal geen abortusdebat hebben.”