Britten spelen EU nu al de zwartepiet toe
Geen paniek. Een goede deal is in zicht. Dat was de grondtoon van de toelichting die de Britse minister Dominic Raab donderdag gaf op de scenario’s die zich zullen ontvouwen als Brussel en Londen niet tot overeenstemming komen over de brexit. En als zo’n deal er niet komt, dan is het volgens hem de schuld van de EU. Zoals een goede verkoper betaamt, hield Raab donderdag zijn gehoor voor dat een mislukking alleen dan realiteit zal worden „als de EU onze ambitie en ons pragmatisme niet evenaart.”
Daarmee voedt de bewindsman het sentiment dat ten grondslag lag aan het besluit van de Britten om uit de EU te stappen. In Londen zitten de ”good guys”, en in Brussel de ”bad guys”.
Dit gevoel, gevoegd bij het dedain waarmee de Britten naar het Europese vasteland kijken, vormt eigenlijk de diepste reden waarom zij de EU verlaten. Groot-Brittannië kan geen onderdeel zijn van de Europese Unie, want het heeft op zijn minst dezelfde statuur en allure als alle andere lidstaten samen. Tekenend is dat Britten doorgaans niet over Europa spreken, maar over ”het continent”. Dat schept afstand en onderstreept de unieke en zelfstandige positie van het Britse eiland.
Inmiddels is veel Britten duidelijk dat je het besluit om uit de EU te stappen wel snel kunt nemen, maar dat de praktische uitwerking knap lastig is. Zeker als men graag zo veel mogelijk voordelen van het EU-lidmaatschap in de nieuwe situatie wil handhaven. Dat is een pijnlijke ontdekking.
Daarbij komt dat op dit moment niemand hard kan maken dat Groot-Brittannië op termijn goot voordeel of ernstig nadeel zal hebben van de brexit.
De scenario’s die minister Raab donderdag uiteenzette, zijn detailschetsen van de praktische gevolgen van de brexit. Zij laten zien dat de EU op dit moment intens verweven is met de nationale economieën en samenlevingen van de lidstaten. Maar dat niet alleen. Ze tonen ook aan dat een harde brexit een ernstige stagnatie, zo niet grote schade voor de Engelse samenleving tot gevolg heeft. Dat geeft onrust. Die probeert de minister te dempen.
Het brexitproces maakt in ieder geval duidelijk dat besluiten gebaseerd op sentimenten voor grote problemen kunnen zorgen. Meestal worden die dan bij de besluitvorming onvoldoende gewogen omdat ze ten onder gaan in de kolkende golf van emoties. Dat is de achterliggende jaren in Engeland gebeurd. De voor- en tegenstanders schreeuwden elkaar zo hard toe dat in dat kabaal niemand meer kon horen wat de echte argumenten waren.
Tweede is dat men bij vertrek uit een internationaal verband zich niet alleen ontdoet van de lasten, maar ook voorrechten verliest.
Derde is dat men meestal niet verder komt bij onderhandelingen als men elkaar op voorhand de zwartepiet toespeelt. Minister Raab deed dat donderdag. Wil hij wat bereiken, dan zal hij zijn toon moeten matigen.
