In het artikel ”Lezen levert erg veel op”, geschreven door R. Toes (RD 3-2), wordt het belang van lezen helder geschetst. Dat jongeren steeds minder lezen, vinden ook wij een zorgwekkende ontwikkeling. Het is daarom een navolgenswaardig initiatief om het lezen op scholen te bevorderen. Wat kan er nog meer gedaan worden?

Het Wartburg College maakt binnen de lessen tijd vrij om te lezen, op de Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem is er daarnaast een andere mogelijkheid: de leeskring. De leeskring is opgericht voor leerlingen uit de bovenbouw van het vwo. Onder begeleiding van twee docenten Nederlands worden literaire werken gelezen, besproken en uitgediept. De literatuur die gelezen wordt, is afkomstig uit diverse genres. Bovendien is het scala auteurs erg breed: van atheïstische tot expliciet christelijke schrijvers.

Niet zelden komen we uit bij vragen die gaan over de zin van het leven. Dit zijn waardevolle vragen om te bespreken en ze geven een diepere en existentiële dimensie aan de leeskring. Het is erg interessant om de verschillen te bespreken die we opmerken tussen christelijke auteurs en seculiere schrijvers.

Vervreemding

Neem bijvoorbeeld ”De donkere kamer van Damokles” van Willem Frederik Hermans en de christelijke roman ”Laatste wagon” van B. Nijenhuis. Beide boeken zijn te plaatsen in de existentialistische stroming, die kenmerkend is voor de tijd na de Tweede Wereldoorlog. De overeenkomst tussen beide boeken is de vervreemding die je als lezer ervaart. Verder beschrijven beide auteurs de onoverzichtelijkheid van het leven, waardoor de hoofdpersonen de greep op de werkelijkheid kwijtraken.

De hoofdpersoon uit ”Laatste wagon”, Tampy Burgerheem, eindigt zo moedeloos, eenzaam en opgejaagd dat ze geen andere uitweg meer ziet dan van een brug te springen. Maar dan is er een hoopvolle wending in het verhaal. Ze mag toch nog mee in de laatste wagon van Gods trein.

Zo’n hoopvolle omslag zit er voor Osewoudt, hoofdpersoon uit het boek van Hermans, niet in. Op de laatste bladzijden van het boek sterft hij, hopeloos, rusteloos en onbegrepen; „de pastoor had minder vingers aan zijn handen dan Osewoudt kogelgaten in zijn lichaam.”

Existentialistische gedachten treffen we ook aan in ”Het negende uur” van Pieter Nouwen. In het knap geschreven verhaal leeft Johann Sebastian Bach tot Gods eer en zet hij zijn talenten in om zijn Maker te dienen en te eren. Dit in tegenstelling tot de arrogante zanger Edward Schneider, die alleen voor zichzelf leeft, maar voor wie er geen hoop overblijft.

Enthousiasme

Bij de bespreking zien we steeds dat het leven zin heeft voor de gelovige, terwijl het leven voor ongelovigen doel- en zinloos is. Verder proberen we door de bespreking de verschillende ‘lagen’ in het boek te ontdekken. Dat we boeken steeds beter gaan begrijpen, stimuleert ons om meer te gaan lezen. Wij herkennen wat Toes zegt: „Enthousiasme over een boek trekt anderen over de streep om ook te gaan lezen.” Onze ervaring is dat onze positieve verhalen over bepaalde boeken klasgenoten sneller over de streep trekken om die boeken ook te gaan lezen dan de adviezen van docenten.

Een ander positief punt aan het gezamenlijk lezen en bespreken van een boek is de diversiteit van de lezers en daarmee van de interpretaties. Omdat iedereen wat anders leest in dezelfde letters kun je tot interessante en nieuwe inzichten komen.

Een voordeel van lezen dat Toes niet duidelijk noemt, is dat je door het lezen van literatuur de vaardigheden krijgt en verbetert om je te concentreren op een lange tekst in plaats van korte, hapklare stukjes die de digitale media volop voorschotelen.

Inlevingsvermogen

Een laatste ervaring die wij willen delen, is dat het lezen van literatuur zorgt voor een beter inlevingsvermogen. Je moet je immers inleven in personages, wil je een boek kunnen doorgronden.

Een Britse historicus zei eens: „Onderwijs heeft een enorme bevolking geproduceerd die in staat is te lezen, maar niet in staat is te onderscheiden wat het waard is gelezen te worden.” Laten alle scholen hun best doen dit beeld te veranderen. Wij zijn blij met de mogelijkheid die we op de Gomarus gekregen hebben om onze leesvaardigheid en ons kritisch denken te vergroten!

Arjan Bassa, Josia Bos, Esther Haag, Frans Kemp, Mirjam van der Meijden, Dieke Pruissers, Joëlle van der Slikke, Albertine van der Schans en Aline Verhelst (6 vwo, Gomarus Scholengemeenschap).