Op een metershoge muur is een dame afgebeeld die aandachtig stapeltjes van munten maakt. „Met geld kan je geen leven kopen”, staat ernaast geschreven. En: „Het leven is duur, bescherm jezelf tegen hiv.” Schoolkinderen met grote tassen passeren en motortaxi’s rijden voorbij. Een vrouw met een grote mand vol groenten en fruit blijft staan en bekijkt het kunstwerk. „Mooi is het zeker”, zegt ze knikkend. „Maar wat wil de kunstenaar eigenlijk precies vertellen?”

Wennen

„Rwandezen moeten er nog aan wennen”, vertelt Judith Kaine, oprichter van Kurema, Kureba, Kwiga (creëren, zien en leren in de lokale taal), de organisatie achter de muurschilderingen in Kigali. Toen de Amerikaanse vier jaar geleden in het kleine Oost-Afrikaanse land neerstreek, waren er nauwelijks kunstwerken in de openbare ruimte. „Jammer, want dat maakt een stad juist bijzonder, dynamisch en inspirerend.” Deels komt dit door Rwanda’s gesloten en vrij autoritaire samenleving. Van oorsprong is er beperkte ruimte voor creatieve uitingsvormen zoals kunst op straat.

Kaine wilde iets doen aan Kigali’s grauwe straten én tegelijkertijd openheid en dialoog in de stad stimuleren. Ze sloeg de handen ineen met lokale kunstenaars en samen maken ze muurschilderingen rondom thema’s als geweld tegen vrouwen, drugs, hiv en aids, toegang tot schoon drinkwater en het schoonhouden van de stad.

De tekeningen zijn te zien in woonwijken, jongerencentra, scholen en op gewone muren, her en der in de stad. „We delen verhalen en informatie over belangrijke onderwerpen waar mensen niet graag over praten”, legt Kaine uit. „Juist deze zaken willen we bespreekbaar maken. Het moet schuren, waardoor voorbijgangers met elkaar in gesprek gaan.”

Nadenken

Een van die lokale kunstenaars is de 26-jarige Jean-Baptiste Rukundo. Aan bijna alle kunstwerken in Kigali werkte hij mee. Zijn beide ouders kwamen om tijdens de genocide in 1994, hij was toen drie jaar oud. „Sindsdien teken ik”, vertelt hij. „Het heeft me altijd geholpen om de wereld om me heen te vergeten. Ik durfde weer te dromen.” Het liefst werkt hij aan eigen projecten, maar hij vindt het ook belangrijk om bij te dragen aan de muurschilderingen. „Ik hoop dat onze kunst aanzet tot nadenken, en dat het uiteindelijk ons land zelfs een beetje veranderd.”

Niet iedereen is enthousiast. Critici vinden het lastig dat het project is opgezet door een buitenlander. „Straatkunst past misschien in Amerika of Europa, maar niet in de Rwandese cultuur”, zegt een winkelier in Kimisagara, een arme wijk waar een aantal muren volledig zijn beschilderd. „Wij zijn het niet gewend dat we op straat met gevoelige onderwerpen geconfronteerd worden.”