Niet eerder begon een Franse president zijn termijn met een toespraak tot het complete Franse parlement, die bestaat uit de afgevaardigden in de Franse Tweede Kamer, de Assembée Nationale, en de Senaat. Frankrijk kent geen traditie van ‘troonredes’ of State of the Unions, zoals in de VS. De premier maakt normaliter als regeringsleider de kabinetsplannen bekend in de Assemblée.

Dat doet de premier, in dit geval Édouard Philippe, dinsdagmiddag alsnog, maar de aandacht ging maandag uit naar de president. Het kon de oppositie bepaald niet bekoren: Macron zou zich steeds meer als een koning gedragen. Het feit dat de toespraak in het paleis van Zonnekoning Lodewijk XIV plaatsvond, versterkte dat beeld nog eens. Overigens had Macron het op dit punt niet voor het kiezen, omdat de Franse wet voorschrijft dat vergaderingen van het hele parlement in het paleis gehouden moeten worden.

Slechts twee keer eerder sprak een Franse president het hele parlement toe: Nicolas Sarkozy deed dit in 2009 op het hoogtepunt van de financiële crisis en François Hollande na de terreuraanslagen in Parijs in 2015. Macron maakte bekend dit ieder jaar te willen doen, als verantwoording van zijn handelen naar het parlement.

Critici zien er echter vooral een nieuw bewijs is voor de vermeende autoritaire leiderschapsstijl van de nieuwe Franse president, wiens partij in de Assemblée een absolute meerderheid bezit. Meerdere Kamerleden, waaronder de voltallige fractie van de uiterst linkse partij La France insoumise, bedankten daarom voor de eer naar een „pr-show” van de president te komen luisteren.

„Door deze hoogdravende actie heeft hij (Macron, MW) een nieuwe stap genomen in de ‘presidentialisering’ van het regime”, constateerde historicus Maxime Tandonnet dinsdag in Le Figaro. Volgens Tandonnet, auteur van een boek over de geschiedenis van de Franse presidenten, is het echter nog maar zeer de vraag of een ‘superpresident’ garanties biedt voor een efficiënte en gezaghebbende overheid. Wat hem betreft niet. „Het ontbreekt Frankrijk al decennia bitterlijk aan een staatshoofd in de meest nobele zin van het woord: een morele autoriteit boven de partijen.” Het is een serieuze aanklacht voor een president als Macron, wiens ambitie het nu juist is noch links, noch rechts zijn.

Verassend was de toespraak van Macron niet, de meeste plannen die hij ontvouwde waren al bekend. Het opzienbarendste was nog zijn mededeling dat hij het aantal parlementsleden met een derde wil terugbrengen en „een dosis” evenredige vertegenwoordiging wil doorvoeren. In het huidige stelsel worden parlementszetels per district vergeven aan de kandidaat met de meeste stemmen: wie met 49 procent verliest, krijgt niets.