Innovatieve lamp maakt korte metten met hoofdpijn en stof
Hoofdpijn krijgen de magazijnmedewerkers van Kobout in Hendrik-Ido-Ambacht niet meer van hun werk. Als ze hun neus snuiten, ziet hun zakdoek niet meer zwart van het stof. De remedie? De groothandel in bouten en moeren investeerde in luchtzuiverende ledlampen.
Heftrucks rijden af en aan in het magazijn van Kobout in Hendrik-Ido-Ambacht. De opslag van de groothandel oogt schoon en opgeruimd, de medewerkers lijken goed in hun vel te zitten.
Het gaat te ver om te zeggen dat het magazijn een aantal jaren terug een grote bende was. „Maar doordat er vaak met karton wordt gewerkt, dwarrelde er veel stof in de lucht”, verklaart directeur Teun Vlot. „Slordig werken verergerde dat: kartonnen verpakkingen slingerden geregeld over de vloer. Vergeet niet, elke week gaat hier minstens 285 ton aan bouten en moeren over de toonbank.”
Leidinggevenden zaten op een gegeven moment met hun handen in het haar en stelden drastische maatregelen voor aan de directie. Vlot: „Er moest wat gebeuren. Maar we beseften dat we het magazijn met een straffe hand ook niet schoner zouden krijgen.”
Chocoladeletter
De directie besloot een enquête af te nemen. Wie hem op tijd inleverde, kreeg een chocoladeletter. De respons was massaal. En inzichtgevend. De directie van Kobout hing de resultaten op in de kantine. „We hadden er uiteindelijk de hele kantine mee behangen”, vertelt Vlot met een lach.
De grootste klacht betrof stof. „Terwijl we daarin juist enorm investeerden”, verzekert mededirecteur Joost Kunst. „We hadden in het magazijn grote luchtfilters hangen die schone lucht het magazijn in bliezen. Regelmatig moesten we de filters vervangen.” Maar het filtermechaniek werkte simpelweg onvoldoende om alle stof uit het magazijn te weren.
In die tijd las Vlot een artikel in het RD over luchtionisatie in een kippenstal. Het kwartje viel. Vlot nam contact op met directeur en uitvinder Aad van der Starre van Freshlight in Apeldoorn met de vraag: zou luchtionisatie (zie ”Luchtionisatie in actie”) ook iets zijn voor ons magazijn?
De Apeldoorner paste de techniek naar eigen zeggen inmiddels toe in 400 stallen. „Wat stof betreft is een kippenstal het ergste wat je je kunt voorstellen”, vertelt Van der Starre. „Als het daar werkt, werkt het zeker in een magazijn.”
Zonnebril
Kobout besloot de proef op de som te nemen en één straat in het magazijn te voorzien van Freshlight led-tl-balken. „We kregen daarmee tegelijk de beschikking over fullspectrum daglicht, vergelijkbaar met zonlicht. Aanvankelijk waren onze medewerkers niet blij met dat felle licht. „Moeten we soms een zonnebril op?” was een veelgehoorde klacht”, herinnert Kunst zich.
Maar na een week of twee gingen ze het licht waarderen. Sommigen hadden aan het einde van een werkdag geen hoofdpijn meer, anderen voelden zich veel fitter en opgewekter. Het nieuwe licht beviel zo goed dat de directie van Kobout ten slotte besloot alle tl-verlichting in het magazijn te vervangen door led-tl-balken van Freshlight.
„We vertelden onze medewerkers aanvankelijk niet dat de lampen tegelijk stof uit de lucht verwijderen door ionisatie. Dat was voor ons bijvangst”, vervolgt Vlot.
De ionisatie doet intussen in alle stilte wel degelijk haar werk: kartonstof clustert samen en dwarrelt naar beneden. Dat blijkt uit de frequentie waarmee de vloer van het magazijn wordt geveegd en geschrobd. „Vroeger deden we dat eens per jaar. Als we nu niet één keer per twee weken vegen, rijdt de heftruck sporen door het stof op de grond”, weet Kunst.
„Onze medewerkers ervaren ook dat de lucht in het magazijn veel schoner is. Als ze vroeger hun neus snoten na een werkdag, zag de zakdoek zwart van het stof. Nu niet meer.”
Stofreductie
Uit de eerste metingen bleek een stofreductie in het magazijn van ten minste 30 procent. Van der Starre tekent daar wel bij aan dat de nulmeting –dus voor de installatie van de ionisatielampen– niet helemaal betrouwbaar was, omdat de roldeuren tijdens de meting openstonden. „De werkelijke stofreductie ligt flink hoger.”
Het installeren van Freshlight was een forse investering voor het bedrijf, erkent Kunst. „Maar wel een die zich terug verdient. Het is allereerst een investering in het welbevinden van ons personeel. We kwamen in aanmerking voor overheidssubsidie, de zogeheten energie-investeringsaftrek. Verder zijn onze energiekosten 77 procent lager doordat we gebruikmaken van ledverlichting. Bovendien besparen we nog meer doordat de dure luchtfilters niet meer hoeven te draaien.”
Luchtionisatie in actie
Een luchtionisatieapparaat brengt elektronen, negatief geladen deeltjes, in de lucht. Daarvoor bestaan verschillende technieken. De innovatiefste manier van luchtionisatie is via halfgeleidertechniek. Van deze techniek maakt Freshlight gebruik. Aan de lampen zijn de ionisatiepunten zichtbaar aan de zwarte ‘stokjes’ van koolstofvezel die ongeveer een centimeter lang zijn.
De geproduceerde elektronen hechten aan stofdeeltjes in de lucht en geven deze een negatieve lading. Deze deeltjes clusteren en worden aangetrokken door een vloer of wand. Uit een rapport van TNO Bouw en Ondergrond blijkt dat Freshlightlampen de hoeveelheid stof in de lucht van kantoren, scholen en woonhuizen met 92 procent verminderen. Het Duitse instituut IKW in Bochum mat zelfs een stofreductie van 97 procent.
De elektronen clusteren niet alleen dwarrelend stof, maar pakken ook pollen, schadelijke stoffen, geurtjes, bacteriën, virussen en schimmelsporen aan.
Dat werkt als volgt: de elektronen reageren met water in de lucht. Daarop volgt een reeks chemische reacties. Geïoniserende watermoleculen reageren op hun beurt met zuurstofmoleculen. Daarbij ontstaan er superoxide-anionen. De superoxide-anionen reageren met water tot waterstofperoxide, een agressief bleekmiddel. Dit doodt ziektekiemen en laat ook geurtjes en andere chemische stoffen in de lucht verdwijnen. Meestal worden deze omgezet in onschuldig water en koolstofdioxide.
Het is bekend dat er bij ionisatie vaak ook ozon ontstaat. Dat komt voor bij ionisatiemethoden in aanwezigheid van energierijk ultraviolet-C-licht. Te veel ozon in de lucht kan echter de longen aantasten.
Freshlightlampen hebben daar echter geen last van, concludeert TNO in zijn rapport. De lampen stralen alleen ultraviolet-A- en -B-licht, maar geen ultraviolet-C-licht uit en produceren daardoor geen ozon.
Uit een kortdurende test van het RD blijkt dat stofionisatie echt werkt. Twee dagen na de installatie van een ionisatielamp ligt de vloer van de testruimte bezaaid met stofpluizen, pollen en andere zwevende deeltjes, zoals huidschilfers. De ruimte doet tijdens warme zomerdagen bovendien koeler aan dan een blik op de thermometer zou doen vermoeden. Alsof de ruimte in de bergen staat.
