Stolwijk, vorige week donderdagavond. De Nieuwe Polderkamer zit stampvol christelijke agrariërs. Dijkgraaf stelt zijn achterban niet teleur. „De waarde van de agrarische sector voor de samenleving is groot”, rekent hij de mensen voor. „Goed voor meer dan 80 miljard euro aan export, 10 procent van het bruto binnenlands product en 10 procent van de werkgelegenheid.”

Wie een beetje rationeel nadenkt, vervolgt hij, „moet die sector gewoon koesteren.” Maar wat gebeurt er? „We hebben een staatssecretaris die meteen na zijn aantreden al zei: „Ik zit er niet voor de boeren.””

Over boeren, gaat Dijkgraaf verder, wordt ten onrechte negatief gedaan: „Ze moeten duurzamer worden. Maar Nederland zit in de top vier van landen met de minste CO2-uitstoot per kilo melk.”

Bovendien moeten ze opdraaien voor het fosfaatoverschot, terwijl 98 procent van de koeien in gebieden zit waar géén fosfaatprobleem is. „Het kabinetsbeleid is de wereld op zijn kop en lijkt er alleen op gericht boeren dwars te zitten”, vat de SGP’er samen. „Zo kun je niet met de sector omgaan.”

De SGP pakt het anders aan, licht Dijkgraaf vervolgens toe: „Wij zijn voor een landbouwakkoord dat boeren meerjarig zekerheid biedt. Voor een minister van Landbouw. Voor eerlijke prijzen, ruimte voor innovatie en investeringen en voor minder regels.”

Om zijn benaderbaarheid voor de sector te onderstrepen, noemt Dijkgraaf en plein public zijn mobiele nummer en e-mailadres: „Neem contact met me op als wij iets voor jullie kunnen doen.”

Staphorst, vorige week vrijdagmiddag. In een partytent bezijden de koeienstal van melkveehouder Jan Dunnink houdt Dijkgraaf voor zo’n 45 boeren uit de omgeving een politiek vragenuur. Hij vertelt er goeddeels hetzelfde verhaal als daags ervoor in Stolwijk, inclusief dezelfde voorbeelden, grapjes en woordspelingen. Alleen de volgorde van zijn betoog is wat anders.

Geen parlementair taalgebruik hier op het platteland. Dijkgraaf spreekt over „duuzenden euro’s”, en schetst in schrille bewoordingen de toestand in natuurgebied de Oostvaardersplassen: „Een kaalgevreten bende.”

Duidelijk is, zowel in Stolwijk als in Staphorst, dat Dijkgraaf zich tussen de boeren als een koe in de wei voelt. Hij weet precies wat hij zeggen moet, en hoe. Omgekeerd: de mensen lijken hem op handen te dragen. „Veel van wat u zei, was ons uit het hart gegrepen”, concludeert de gespreksleider in Stolwijk na afloop. „Elke minuut legde u de vinger bij de zere plek.”

„Hij snapt ten minste hoe het werkt”, merkt een boer in Staphorst op. „Híj zou minister van Landbouw moeten zijn”, vult een ander aan. „Het is al jaren allemaal hartstikke positief wat de SGP zegt”, meent de volgende. „Ik hoop oprecht dat de SGP straks alle 150 zetels wint.”

Net als in de zaaltjes zijn ook op internet veel agrariërs positief over Dijkgraaf en de SGP. Slechts af en toe kraakt iemand een kritische noot: „Gedraagt de SGP zich niet té populair?” Of: „Ik zie regelmatig standpunten van de SGP die er bij boeren ingaan als koek, maar die nooit waargemaakt kunnen worden doordat er afspraken zijn gemaakt met Brussel. Die kan de SGP ook niet omschoffelen, ook al zouden ze de grootste partij worden! De boeren SGP-stemmers konden wel eens van een koude kermis thuiskomen.”

Bijbelse plicht

De positieve sfeer in landbouwkringen rond de SGP was voor de partij reden om in deze verkiezingscampagne specifiek in te zetten op boerenkiezers. De SGP wil de hoge gunfactor benutten en omzetten in zo veel mogelijk stemmen op 15 maart.

Zo plastisch verwoordt Dijkgraaf het zelf niet in Stolwijk en Staphorst. Daar legt hij uit dat in de eerste plaats thema’s zoals de beschermwaardigheid van het leven, de zondagsrust, eerlijke belastingen, defensie en veiligheid speerpunten zijn van een christelijke partij als de SGP.

„Toch hebben wij ervoor gekozen om nu ook de landbouw in onze top vijf van prioriteiten te zetten”, legt hij uit. „De druppel die voor ons de emmer deed overlopen, was de brief van 2 juli 2015 over de introductie van het fosfaatrechtenstelsel. Met dat stelsel wordt veel bedrijven door de overheid onrecht aangedaan. Het is onze Bijbelse plicht om daar tegen te strijden. Andere partijen laten dat liggen. Dus knokken wij voor de sector. Daarom: tijd voor de boer.”

De partij lanceerde een speciale website over dat thema (tijdvoordeboer.nl) en wijdde er vrijwel het hele verkiezingsnummer van ledenmagazine De Banier aan. Bij de presentatie van het verkiezingsprogramma besteedde partijleider Van der Staaij er eveneens aandacht aan. Landbouwwoordvoerder Dijkgraaf twittert dagelijks over boeren en zoekt hen wekelijks diverse keren op. Het campagneteam maakte –uniek in de SGP-geschiedenis– zelfs een speciale verkiezingsposter met hem in een blauwe overall. „Stem Dijkgraaf.”

Dát de SGP bovengemiddeld veel aandacht besteedt aan de agrarische sector past in een lange traditie. Van der Staaijs voorganger, Van der Vlies, stond ook altijd voor boeren en vissers op de bres. De oprichter van de partij, ds. G. H. Kersten, deed dat ook al. Die verzette zich bijvoorbeeld ooit tegen de leerplicht omdat boerenzonen dan thuis niet meer op het land konden meehelpen als dat nodig was.

Anders dan bij andere doelgroepen (behoudende rooms-katholieken, Joden, conservatieven) is er voor de SGP onder boeren forse winst te boeken (zie kader). Maar leidt dat er niet toe, om critici te citeren, dat de partij boeren naar de mond praat? Alleen maar zegt wat ze willen horen?

Dijkgraaf ontkent dat. „Ik kwam bijvoorbeeld als een van de eersten met een amendement om een bepaalde mate van grondgebondenheid voor melkveebedrijven verplicht te stellen.”

En: „Ik heb altijd gezegd dat we het melkquotum in 2015 niet zomaar moesten afschaffen zonder een alternatief productiebeheersingssysteem achter de hand te hebben. Daarmee heb ik me niet populair gemaakt: het ministerie van Economische Zaken, banken en boerenorganisaties wilden daar niks van weten.”

In Stolwijk en Staphorst benoemt de SGP’er dit punt expliciet. En houdt hij de boeren voor dat „er ook uitdagingen zijn.” Zo moeten ze, „zeg ik vanuit mijn overtuiging”, blijven doorgaan met verduurzaming, met investeren in dierenwelzijn, milieu en natuur. „Het is onze scheppingsopdracht om te bouwen én te bewaren.”

Bomvol

Dijkgraafs agenda zit de komende drie weken nog bomvol boerenactiviteiten. Zo heeft hij maandag een debat in Friesland, een vragenuur met boeren in Friesland en in Flevoland en is hij bij een landbouwcongres in Zwolle. Later volgen er soortgelijke activiteiten in Zeeuws-Vlaanderen, in Urk, in Noord-Holland, het Westland, Barneveld, Ede en Twente.

Of dat voldoende is voor zetelwinst? Veel spreekbeurten houden is geen garantie voor succes, blijkt in Staphorst. „Heb jij vertrouwen in Dijkgraaf?” vraagt de gespreksleider na ruim een uur aan een 16-jarige jongen. Die kijkt niet-begrijpend op: „Dijkgraaf?” Terwijl iedereen in lachen uitbarst, wijst de vragensteller naar voren: „Ja, in die man van de SGP hier vooraan, met die oranje das.”

„Het is nog geen 15 maart”, concludeert Dijkgraaf behoedzaam. „De mensen moeten hun enthousiasme voor de SGP dan wel omzetten in een stem op de partij.”

Kapers op de kust

Meer dan 400.000 landbouwbedrijven telde Nederland in 1950. De mensen die op die bedrijven leefden en werkten, waren goed voor 21 Kamerzetels. Anno 2016 waren er in ons land nog maar zo’n 55.000 boerenondernemingen. De agrarische kiezers tellen samen op nog maar zo’n 3 zetels.

De SGP haalde doorgaans zo’n 10 procent van de boerenstemmen binnen. Door de gestegen populariteit in de agrarische sector zou de partij nu naar schatting op ruim 30 procent kunnen rekenen. Een krappe zetel dus.

Die getallen zijn deels gebaseerd op giswerk. Maar op internet is hier en daar informatie te vinden die laat zien dat de SGP samen met CDA en VVD onder boerenkiezers tot de populairste partijen kan worden gerekend. Bij een poll na een landbouwdebat op 2 februari kwam de SGP royaal als winnaar uit de bus, met het CDA als goede tweede en de VVD als derde partij.

Nu is natuurlijk niet gezegd dat alle boerenkiezers daadwerkelijk gaan stemmen. Noch dat ze hun partijkeuze alleen laten afhangen van het thema landbouwbeleid. Voor sommige boeren zou het uitgesproken christelijke karakter van de SGP een struikelblok kunnen zijn. Of standpunten van de partij over andere thema’s, zoals integratie en onderwijs.

CDA en VVD zullen zich in de laatste weken tot aan de verkiezingen ook niet het kaas van hun brood laten eten door Dijkgraaf. Zij zullen alles op alles zetten om de potentiële SGP-stemmen te trekken.