Mijn eerste persoonlijke kennismaking met de preken van Tim Keller stamt uit oktober 2007. Ik had weleens opgevangen dat de gemeente van ene Tim Keller in hartje Manhattan, New York, nogal groeide en wereldwijd een inspirerend voorbeeld vormde voor andere gemeenten. Die Keller moest bovendien bijzonder goed kunnen preken.

Samen met mijn neef maakte ik in 2007 een tiendaagse reis door Amerika. De zondag brachten we door in New York, dus stelde ik voor om naar Keller te gaan luisteren. ”Hannah’s Prayer”, was het thema van de preek, en m’n neef en ik, we waren geraakt, enthousiast.

Wat maakte ons zo enthousiast? Zo heel bijzonder was de preek of de preekstijl toch niet? Van een uitgekiende retoriek, dramatisch stemgebruik of een vurig appel was geen sprake. Wel van een rustige uiteenzetting van de betekenis van de tekst in zijn context en een directe toepassing op zijn hoorders. Eigen­lijk gewoon zoals het hoort, niets bijzonders, en toch…

De afgelopen jaren heb ik de meeste boeken van Keller gelezen en tientallen preken van hem beluisterd. Waarom ben en blijf ik zo enthousiast? Waarom ben ik geneigd om hem „een van de beste predikers die ik ken” te noemen? Wat mis ik in veel andere preken wat ik eigenlijk nooit mis in die van Keller? Ik houd het zelf op een combinatie van in elk geval vier factoren.

1. Keller is een uitlegger van de Schrift en daarin een bedienaar van het Woord. Hij geeft steeds weer blijk van grote eerbied voor de Bijbel als het gezaghebbende Woord van God Zelf. Een preek beluisteren van Keller is geen entertainment waarin de predikant met zijn persoonlijkheid en eventueel zelfs uitlegkundige vondsten centraal staat, nee, hij confronteert je met de sprekende, levende God.

2. Keller is een uitlegger van het menselijk hart. Hij is diep doordrongen van de noodzaak dat een prediker van Gods Woord weet wie hij voor zich heeft. Hij kent de seculiere tijd en cultuur door en door, evenals de verlangens die elk mens van nature in hun greep houden. Een preek beluisteren van Keller is geen vlucht in een andere, geestelijke dimensie van het bestaan, maar een confrontatie met je werkelijke ik, hier en nu, vaak verdrongen en verborgen voor anderen, maar heel reëel, de dagelijkse praktijk. Als hoorder weet je je gekend door de God van het Evangelie dat verkondigd wordt, gekend op een manier waarop je jezelf nog niet eens kende, laat staan iemand anders.

3. Keller is een verkondiger van het Evangelie. Heel scherp weet hij het onderscheid duidelijk te maken tussen Evangelie en religie, tussen Evangelie en allerlei godsdienstige en seculiere boodschappen die oppervlakkig gezien op het Evangelie kunnen lijken, maar die je als mens uiteindelijk leeg en hulpeloos letterlijk aan je eigen lot overlaten. Het Evangelie is voor Keller het ultieme en unieke antwoord op alle vragen, problemen, onmogelijkheden, noden, zorgen en zonden en komt radicaal van de andere kant, van Gods kant. Het is Gods gave, Gods remedie, en daarin staan de Persoon en het werk van Christus centraal. Een preek van Keller beluisteren confronteert je met je eigen hulpeloosheid en reddeloosheid en de armzaligheid van al onze tot mislukken gedoemde pogingen om onszelf en de wereld op te lappen. Keller laat zijn hoorders dat voelen, om vervolgens op de uitweg te wijzen: Gods Evangelie van Jezus Christus.

4. Keller is, in de vierde, maar eigenlijk in de eerste plaats, een verkondiger van Jezus Christus. In de preken van Keller blijven het Evangelie en Jezus Christus nooit impliciet. De verkondiging van Jezus Christus is altijd het hoogtepunt en doel waar de hele preek op is gericht; vaak gebeurt dat heel indringend aan het slot van de preek. En daarbij maakt het niets uit of hij uit het Oude Testament dan wel uit het Nieuwe Testament preekt. Elke tekst, elk thema blijkt zijn vervulling te vinden in Jezus Christus. Keller is duidelijk enthousiast over allerlei wijsheden in de Bijbel, over de boodschap van het Evangelie, over allerlei theologische opvattingen enzovoort. Maar die alle blijken niets zonder de Persoon van Jezus Christus: Wie Hij was en is, wat Hij deed en doet, dat is bepalend voor het christelijk geloof, voor de persoonlijke relatie die God in Christus met zondaren wil. Een preek van Keller beluisteren betekent een confrontatie met de levende Christus als centrum van het hele bestaan.

Als ik dit zo opsom, denk ik weer: Is dit niet eigenlijk gewoon zoals het hoort, niets bijzonders? En toch…

Nieuwsgierig geworden naar het ‘geheim’ van de preken van Keller heb ik uiteraard ook zijn boek ”Preken” gelezen. In zeker opzicht bevat het boek geen verrassingen. De opzet, inhoud en kern van het boek zijn zeer herkenbaar voor wie bekend is met de preken van Keller.

Voor iemand die bekend is met gereformeerde homiletiek bevat het boek ook al weinig nieuws of opzienbarends. Natuurlijk, Tim Keller legt zijn eigen accenten en zijn boek kent een opbouw die aansluit bij zijn kernboodschap. Ondertussen is het misschien zelfs teleurstellend dat de basis voor die bijzondere preken gewoon hard werken en studeren, exegetische en homiletische ambachtelijkheid blijkt te zijn. Eigenlijk gewoon zoals het hoort, niets bijzonders. En toch… Toch blijkt zó preken, zó altijd het Evangelie verkondigen, altijd Christus verkondigen, moeilijker dan het klinkt en zeldzamer dan je zou denken.

Keller merkt dat zelf ook op. In het boek verwijst hij naar een mooie uitspraak van Charles Haddon Spurgeon. Spurgeon klaagde erover dat hij vaak preken hoorde die heel geleerd en goed en schitterend waren, maar eigenlijk vol zaten met morele waarheid en ethiek en inspirerende gedachten, zonder een enkel woord over Christus. De Engelse prediker zegt in dat verband, met een herinnering aan de woorden van Maria Magdalena: „Ze hebben mijn Heere weggenomen, en ik weet niet waar ze Hem neergelegd hebben. Ik heb niets over Christus gehoord!”

Dus ja: in heel veel opzichten is Kellers visie op preken gewoon zoals het hoort, niets bijzonders. Maar omdat het zo moeilijk blijkt dit ‘gewone’ in de praktijk te brengen, zowel voor predikanten als christenen in het algemeen, is het erg zinvol om kennis te nemen van dit boek. We kunnen erg veel leren van de visie en praktische handvatten die Keller meegeeft. Juist omdat het niet zo erg bijzonder is. Juist ook omdat het in de praktijk nog niet zo eenvoudig blijkt om vanuit heel de Schrift Christus te verkondigen, en zó elke keer recht te doen aan de tekst en aan het Evangelie, de confrontatie aan te gaan met de cultuur, harten te bereiken en mee te werken aan de missie van Gods Geest in de wereld.

De auteur is als onderzoeker en project­leider AKZ+ en PEP verbonden aan de Theo­logische Universiteit Kampen. Dit artikel is een weergave van de openingswoorden die hij vrijdag uitsprak tijdens een studiebijeenkomst in Amsterdam over de inhoud, het doel en de kracht van de verkondiging van het Evangelie. De studiebijeenkomst werd georganiseerd naar aanleiding van de verschijning van het boek ”Preken” van Tim Keller.