Zonnepaneel hoeft echt niet blauw te zijn
Door spectaculaire prijsdalingen de afgelopen vijf jaar is het oppervlak aan zonnepanelen in Nederland spectaculair toegenomen. Ook aan RD-lezers is die groei niet geruisloos voorbijgegaan: 14,5 procent heeft zonnepanelen op het dak liggen.
De opwekking van zonnestroom door particulieren begon voorzichtig rond 1990. „Die droeg lange tijd nauwelijks bij aan de totale elektriciteitsproductie in Nederland”, aldus prof. dr. Wim Sinke, manager programmaontwikkeling zonne-energie bij Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Petten.
„Pas de afgelopen tien jaar en zeker de laatste vijf jaar neemt de geleverde hoeveelheid zonnestroom flink toe. Jaarlijks is er sprake van een stormachtige groei met tientallen procenten. Inmiddels wekken alle zonnepanelen in Nederland samen 1,5 procent van de elektrische energie op.”
Sinke is sinds 1980 actief in de zonne-energiebranche. Sindsdien zijn systemen voor zonnestroom vijftig keer goedkoper geworden en twee keer zo efficiënt. De markt is in die tijd met een factor 10.000 gegroeid; het meest door de spectaculaire prijsdalingen in de afgelopen tien jaar. „Inmiddels kunnen particulieren door de salderingsregeling zelf zonnestroom opwekken. Dat is goedkoper dan stroom inkopen” (zie kader ”Stimulansen en subsidies”).
Waarom schaffen particulieren nu niet massaal zonnepanelen aan?
„Niet iedereen blijkt op de hoogte van de technische en financiële mogelijkheden. Ook stuiten mensen op moeilijkheden als ze zonnepanelen willen plaatsen, zoals een dakkapel, een schoorsteen of een grote boom voor het huis. Eigenaren van historische gebouwen lopen ertegen aan dat zonnepanelen hun huis ontsieren. Voor bijna alles is echter een oplossing beschikbaar.”
Op elk huis zouden nu dus technisch gezien zonnepanelen kunnen worden gelegd?
„Dat kan. Maar een geleidelijke groei is voor de markt beter. De kunst is nu om de snelle groei vol te blijven houden. Nederland staat echter nog maar aan het begin van een massale opmars van zonnepanelen op woningen. Ook op de daken die niet helemaal ideaal ten opzichte van de zon of in de schaduw staan. Zolang niet alle daken bedekt zijn met zonnepanelen, is er een enorm groeipotentieel. Ik verwacht dat nieuwe huizen straks standaard met zonnepanelen worden opgeleverd.”
Zal de overheid tussentijds de stimuleringsmaatregelen niet afschaffen?
„Omdat een eerlijke beprijzing van de CO2-uitstoot niet van de grond komt, kan zonnestroom nog niet op eigen benen staan. De zonnepanelen worden goedkoper, maar als de overheid de huidige stimuleringsregelingen afschaft, zal de markt voor zonnestroom sterk teruglopen. Zonnepanelen laten zich dan niet meer zo snel terugverdienen.”
Door de zonnestroom loopt de overheid steeds meer energiebelasting mis. Zal de overheid geen belasting gaan heffen op zonnestroom?
„Dat vraag ik me af. De overheid moet alle zeilen bijzetten om het doel van 16 procent duurzame energie in 2023 uit het energieakkoord te halen. Als ze nu met belastingmaatregelen de aanschaf van zonnepanelen zou ontmoedigen, duwt ze de particulier de verkeerde kant op.
Dat de inkomstenstroom uit de energiebelasting vermindert, is een logisch gevolg van het huidige overheidsbeleid en een teken dat dit succes heeft. De overheid moet in ieder geval voorkomen dat ze uit hetzelfde segment dezelfde inkomsten wil vasthouden. Ze zal dus andere inkomstenbronnen moeten aanboren, bijvoorbeeld door meer belasting te heffen op vervuilende energie.”
serie Rentmeesters
Dit is het zevende deel in een serie over duurzaamheid in de gereformeerde gezindte naar aanleiding van een onderzoek in het RD. Over twee weken in Pluspunt deel 8: kleding.
Dakpan met zonnecellen
Veel mensen willen best hun eigen energie opwekken, maar ze vinden zonnepanelen lelijk, ervaart Jan Bakker van ZEP uit Urk. „Ze zoeken een alternatief en komen dan bij ons bedrijf terecht.”
De zonne-energiepan ziet eruit als een gewone dakpan, maar daarin zijn zonnecellen verwerkt. „Als je niet weet dat het zonne-energiepannen zijn, zie je het niet.”
Het product dat ZEP momenteel verkoopt, levert 90 wattpiek per vierkante meter; minder dan doorsneezonnepanelen opwekken. Maar in het najaar brengt het Urkse bedrijf twee innovaties op de markt. Bakker: „We komen met een nieuwe pan die 160 wattpiek per vierkante meter levert, evenveel als gangbare zonnepanelen. Daar willen we de concurrentie mee aangaan.”
Verder test ZEP een hybride pan die zowel stroom als warmte levert. Bakker: „Daarmee kun je straks genoeg leidingwater opwarmen voor een doorsneegezin”, aldus Bakker.
Zonnepaneel als dak
Robisol uit Berkel en Rodenrijs levert zonnepanelen als dak. „We hebben twee systemen: ”indak” of ”voldak”. Bij een indaksysteem liggen de panelen ingeklemd tussen de dakpannen. Een voldak is een systeem waar het hele dak volledig is bedekt met zonnepanelen”, legt directeur Sven Meijerink uit. „De belangrijkste reden dat mensen voor een indak- of voldaksysteem kiezen, is esthetisch.”
Uit technisch oogpunt is een indaksysteem beduidend complexer dan een opdakinstallatie, erkent Meijerink. „Het ventileren van de zonnepanelen in combinatie met waterdichtheid en condens vraagt om een goede montage.”
De meeste klanten van Robisol zijn particulieren die hun woonhuis laten voorzien van een indaksysteem. Ook levert Robisol zonnepanelen steeds vaker als gevelbedekking van kantoorgebouwen.
Hoewel zonnepanelen als dak 20 procent duurder uitpakken dan zonnepanelen op het dak, groeit Robisol als kool. „We hebben het steendruk”, laat Meijerink weten vanuit zijn auto. „Het blijkt dat onze terugverdientijd van gemiddeld 8 jaar in de praktijk klopt.”
Gitzwarte panelen
Veel mensen zien af van de aanschaf van zonnepanelen omdat ze die zo lelijk blauw vinden. „Dat betreft meestal multikristallijn-siliciumpanelen. Voor hen zouden de egaal diepzwarte Solar Frontierpanelen een uitkomst zijn”, meent Robert ter Horst van importeur Home-NRG uit Ootmarsum.
De Japanse Solar Frontierpanelen zijn zogeheten dunnefilm- of CIS-zonnepanelen. Ze brengen in de praktijk meer elektriciteit op per geïnstalleerde wattpiek, weet Ter Horst uit testen die zijn bedrijf uitvoerde op Texel en in Twente. „Het rendement ervan is hoger. Op zonnige dagen brengen CIS-panelen 2 tot 7 procent meer op dan kristallijne panelen.” Ook zijn ze minder gevoelig voor gedeeltelijke schaduw. En ze presteren beter op daken die niet optimaal staan ten opzichte van de zon.
CIS-zonnepanelen zijn ten slotte een stuk milieuvriendelijker, stelt Ter Horst. De productie van een Solar Frontierpaneel kost ongeveer 70 procent minder energie dan de fabricage van kristallijne zonnepanelen. En ze bevatten minder schaarse grondstoffen.
Stroom en warm water
Met panelen van Triple Solar kan een woning in principe zonder gasaansluiting, aldus directeur Frits Verhoef. „Je gebruikt het dakoppervlak dubbel: onze panelen maken stroom en leveren warmte. Een elektrische warmtepomp gebruikt de zonnewarmte voor warm kraanwater en verwarming van de woning.”
Het valt Verhoef op dat zijn klanten een bepaalde overtuiging koesteren. „We hebben de aarde in bruikleen. En we moeten deze leefbaar achterlaten voor onze kinderen en kleinkinderen.”
Voor een twee-onder-een-kapper kost het Triple Solarsysteem zo’n 20.000 euro. „Die verdien je binnen twaalf tot veertien jaar terug met een lagere elektriciteitsrekening en het ontbreken van een gasaansluiting.”
De meeste mensen leven alsof gas als energiebron oneindig is, constateert Verhoef. „Ter vergelijking: vorig jaar zijn 450.000 cv-ketels opgehangen en maar 9500 warmtepompen geïnstalleerd. Mensen denken: als ik mijn dak vol leg met zonnepanelen ben ik energieneutraal; maar ze vergeten dat ze dan nog steeds gas nodig hebben.”
triplesolar.eu
verderzondergas.nl
Stimulans en subsidie
De grote toename van het aantal zonnepanelen bij particulieren heeft alles te maken met stimuleringsmaatregelen van de overheid, stelt Wim Sinke van Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Petten. Zo is de salderingsregeling erg effectief voor huishoudens met kleinere zonne-energiesystemen. Salderen houdt in dat elk overtollig kilowattuur dat aan het net wordt geleverd, zonder bijkomende kosten weer van het net kan worden gehaald wanneer de zonnepanelen te weinig produceren.
Voor particulieren die zelf geen geschikt dak hebben om zonnepanelen op te plaatsen, is er de postcoderoosregeling. Met deze belastingmaatregel kunnen ze zelf in de nabijheid van hun woonomgeving duurzame energie opwekken. Huishoudens krijgen per door hen opgewekt kilowattuur aan elektrische energie een korting van 9 cent op de energiebelasting. Een voorwaarde is wel dat de deelnemers wonen in hetzelfde postcodegebied als waar de zonnepanelen zijn geplaatst, of in aangrenzende postcodegebieden.
Daarnaast kunnen particulieren eenmalig de btw die ze hebben betaald over de aanschaf van de zonnepanelen terugvragen bij de Belastingdienst. Ze worden dan aangemerkt als een bedrijf zonder omzet. Ze hoeven na een eenmalige btw-teruggave jaarlijks geen nieuwe btw-opgave meer te doen.
„Het is ontzettend belangrijk dat de overheid particulieren de zekerheid biedt dat ze hun investering binnen de levensduur van hun installatie kunnen terugverdienen. Als dergelijke garanties ontbreken, zal de markt voor zonnepanelen als een plumpudding inzakken”, verwacht Sinke. „Schoksgewijze veranderingen leiden tot kopersstakingen of juist tot runs op de regeling. Dat weten we uit het verleden.”
