Voor mensen met een orthodoxe levensvisie zijn initiatieven om de acceptatie van homoseksualiteit te vergroten „niet overbodig”, aldus het SCP in het rapport ”De acceptatie van homoseksualiteit door etnische en religieuze groepen in Nederland”. En volgens de PvdA hebben deze gelovigen daarom een les in mensenrechten nodig.

Het toont aan dat politici en opiniemakers in de media fundamentele fouten maken. Fouten die de problemen rondom homoseksualiteit niet ten goede komen. De uitspraken leggen een hypocriete en inconsistente moraal bloot jegens de klassiek joods-christelijke levensvisie. De krokodillentranen van de seculieren verhullen wat er werkelijk gebeurt. Ze worden gedreven door onwetendheid en ideologie, maar zijn daarmee verantwoordelijk voor het schaden van de bronnen van onze cultuur.

Onverschilligheid

Tolerantie kan niet zonder culturele voorwaarden. En die kun je niet op bestelling leveren. Dat vraagt om een doordachte levensvisie. In de zestiende en de zeventiende eeuw waren er christelijke pleitbezorgers van tolerantie. Die verklaarden dat we elkaar niet mogen afslachten om een verschil over de sacramenten, de Drie-eenheid, de verkiezing en andere dogmatische verschillen. Het oordeel komt aan God toe, zo was het algemeen gevoelen.

Maar in het relatief tolerante Nederland van de zeventiende eeuw werd openlijk atheïsme niet getolereerd. In het tolereren van een bedekte vorm, sloop echter de onverschilligheid van de tolerantie binnen.

Enerzijds kan tolerantie beteken dat je de grootste dwalingen verdraagt, in plaats van een godsdienstoorlog te beginnen. Maar anderzijds kan tolerantie een onverschillige grondtoon krijgen, wanneer de meest uiteenlopende religieuze opvattingen worden getolereerd omdat de verschillen er toch niet toe doen.

Dat is het onderscheid tussen: „Je draagt verschrikkelijke en foute ideeën uit. Maar ik hak je hoofd er niet af, de zaak laat ik over aan God”, of: „Je mag over religie kletsen wat je wilt, want dat doet er toch allemaal niets toe.”

Twee kanten

De Poolse humanistische filosoof prof. dr. Leszek Kolakowski (1927-2009) waarschuwde het seculiere neoliberalisme voor het gevaar van relativisme, voor de betrekkelijkheid van waarheid en kennis en voor algehele onverschilligheid. Algehele onverschilligheid is een situatie waarbij niemand meer ergens in gelooft. Dit noemt hij schadelijke onzin.

Minachting voor de waarheid is niet minder verwoestend voor onze beschaving dan een fanatiek beleden waarheid. Een onverschillige meerderheid effent de weg voor fanatici. Dat zien we binnen de hoofdstroom van het seculiere neoliberale denken in ons land.

Totale onverschilligheid loopt uit op de zogenaamde tolerantie van neoliberale intoleranten. Die uitingen worden steeds agressiever en onverdraagzamer tegenover wie leeft en werkt vanuit de bronnen van onze cultuur. De kerk mag bijvoorbeeld haar opvattingen hebben over een homoseksuele leefwijze. Maar homo-organisaties en politici mogen niet van kerken eisen dat ze haar opvattingen herroept. Dit is laakbare intolerantie van de andere kant. Tolerantie is alleen effectief als ze van twee kanten komt.

Met die agressieve onverschilligheid gaan we de grote ethische kwesties van onze tijd uit de weg. Morele ankers verdwijnen onder het seculiere puin. Nieuwe tijden, nieuwe mores. Waarom hebben we voor de bronnen van onze cultuur geen enkele interesse meer? Zonder bron houdt een rivier toch op te stromen? Waarom kijken we niet meer naar wat mensen bindt?

Wee ons, als we toestaan dat de intolerantie en de zin om anderen door agressie en geweld te bekeren, plaatsmaakt voor onverschilligheid. Onverschilligheid waarbij niemand meer ergens in gelooft, waarbij het niemand meer ergens om gaat, en waarbij ”als het leven maar leuk is” tot mantra wordt verheven.

De lof van het geweld kan niet worden bestreden met de lof van algehele onverschilligheid.

Onderlinge solidariteit is onmisbaar voor een humane en sociale gemeenschap. De joods-christelijke levensvisie heeft oog voor alle aspecten van het menselijk bestaan. Laat onze samenleving zich laven aan onze joods-christelijke culturele bron.

Dankzij de aandacht van het christendom voor het leven van alledag zijn we veel belang gaan hechten aan het verbeteren van de leefomstandigheden van mensen en het verlichten van lijden en nood in deze wereld.

De auteur was directeur van de Nederlandse Patiënten Vereniging.