Geen betere dodenherdenking dan op zondag
Kerken kunnen juist op zondag meedoen met de dodenherdenking, stelt ds. Gert de Goeijen.
Het heeft mij verbaasd dat een aantal gemeenten de jaarlijkse dodenherdenking van 4 mei dit jaar vervroegt naar zaterdag 3 mei (RD 11-3), vaak omwille van de zondagsrust.
De zondag is een geweldig geschenk van de Heere God. In onze drukke en gejaagde samenleving is het een dag van ademen, tot rust komen. Een mens, een cultuur, een samenleving mag deze eerste dag vieren: rusten van het werk van de afgelopen week, maar ook toegerust worden voor het werk in de nieuwe week. En in de kerk mogen we horen van de toerusting door Jezus Christus, de Opgestane.
Van hieruit meen ik dat er geen betere dag is om onze doden te gedenken dan de zondag. Wat geweldig dan ook dat 4 mei dit jaar op zondag valt! Het verplaatsen van deze herdenking naar zaterdag 3 mei lijkt mij om meerdere redenen niet nodig. Ik noem zeven overwegingen.
Solidariteit
Is het liefdevol ten opzichte van de overledenen en de nog levende militairen en familieleden van onlangs bij vredesoperaties omgekomen militairen, dat sommige christenen hun eigen principe voor laten gaan en in feite een eigen herdenking op 3 mei organiseren? Waar is de solidariteit met ons gehele volk?
Het is vanuit de Schrift niet aantoonbaar dat een dodenherdenking op zondag niet zou kunnen. Dit omdat een dodenherdenking als de onze toen nog niet bestond. In feite lezen we in het Nieuwe Testament niets over de precieze invulling van de zondagsheiliging.
De Schrift kent wel het woord ”gedenken”. En juist dat gedenken gebeurde nogal eens op de sabbat. Denk aan de Psalmen 78 en 106 en de verschillende boetedagen in Israël (onder meer bij koning Josia en de schriftgeleerde Ezra). Er is dus zeker niets mis mee om ook op zondag te gedenken.
Ik noem in dit verband ook Deuteronomium 5:15, waar de sabbatsrust gebaseerd wordt op de bevrijding van het volk Israël uit Egypte. „Want gij zult gedenken, dat gij een dienstknecht in Egypteland geweest zijt, en dat de Heere, uw God, u van daar heeft uitgeleid (...); daarom heeft u de Heere, uw God, geboden, dat gij den sabbatdag houden zult.” De sabbat is een dag van bevrijding van de Egyptische dictatuur. Daarom lijkt me de dodenherdenking op zondag een geweldige mogelijkheid van getuigenis voor ons volk: „Volk van Nederland, jullie waren slaven onder de Duitse dictatuur. Denk eraan, jullie leven nu in vrijheid. Dank God daarvoor!”
Gedenken is het verleden in het heden plaatsen met het oog op de toekomst. Precies dat doet de kerk al in de zondagse eredienst. De dodenherdenking is daarvan een levend teken: wij komen als kerk, samen met het Nederlandse volk, met onze gezamenlijke geschiedenis (waarin ook tal van zonden) tot Hem, om zo nieuwe hoop te ontvangen. Ook dat gedenken we in die twee minuten stilte.
Juist de zondag, de dag van de opstanding, is toch bij uitstek de dag om de doden voor het aangezicht van de levende Heere te gedenken? Hij alleen is toch Degene Die macht heeft doden tot leven te wekken? Hij, Die Zelf gekruisigd en geofferd is (”slachtoffer”!). Hij weet toch aan den lijve van pijn, marteling, verdriet en dood? Nabestaanden van oorlogsslachtoffers en van omgekomen militairen bij vredesoperaties kunnen houvast vinden bij deze levende en barmhartige God. We mogen onze gestorvenen aan Hem toevertrouwen. We kunnen toch niet anders?
Een overweging waar ik zelf het fijne niet van weet: is in Nederland niet bij wet geregeld om de doden op 4 mei te herdenken? Ik weet niet of er een uitzonderingsclausule is opgenomen, maar als die er niet is, lijkt het toch iets van burgerlijke ongehoorzaamheid om de herdenking op 3 mei te laten plaatsvinden.
Grote schare
Wat zou het prachtig zijn als de avonddiensten van de verschillende kerken om 18.00 of 18.30 uur zouden beginnen en de kerkgangers daarna gezamenlijk om 19.45 uur vanuit hun eigen kerkgebouw naar het herdenkingsmonument in hun woonplaats gaan.
Vanuit alle straten komen de mensen dan lopend, op hun fiets of per auto. Een grote schare. Met in de rug nog de prediking van Christus, Die machtiger is dan verdriet, zonde en dood, Die de Levende is, Die de Koning der koningen is, juist omdat Hij het oordeel Zelf gedragen heeft. Met het gezicht naar het monument. En in het hart nog Psalm 99 („God de Heer regeert, beeft gij volken, eert”) of een paaslied („Nu jaagt de dood geen angst meer aan”) komt de schare naar de herdenkingsplaats. Daar zijn ze twee minuten stil, zingen het volkslied en zo mogelijk, als het plaatselijk comité daar toestemming voor geeft, het ingetogen ”Blijf bij mij Heer, want d’ avond is nabij”.
Als het zo kan, is er geen beter dag om onze doden te gedenken dan de zondag.
De auteur is zendingspredikant namens de GZB in Rantepao (Zuid-Sulawesi, Indonesië).
