en K. H. de Greef. Er zijn momenteel diverse groepen in de landbouw die een beroep doen op krachten die we niet begrijpen. Zo gebruikt men om de kwaliteit van een plaats of product te meten de zogeheten Bovis-schaal, genoemd naar de Franse grondlegger André Bovis. Men verricht een meting op een bepaalde plaats (van een natuurproduct, dier of mens) en geeft dan een getal tussen de 0 en de 10.000. Is de waarde laag, dan heeft de plaats of het product een negatieve uitwerking op de gebruiker.

De Bovis-schaal is vergelijkbaar met de benadering van de vroegere wichelroedelopers, alleen hebben de metingen nu een getal als uitkomst. Op verschillende manieren zijn auteurs dezes met deze benadering in aanraking gekomen. Er zijn diverse goedbezochte cursussen, soms aangeduid als ”energetische landbouw” en er verschijnen artikelen in de vakpers.

In de melkveehouderij wordt de methode gebruikt om de voeders voor dieren, de stal, de mest en de melk te meten. Zo’n gemeten waarde heeft echter niets te maken met de energiewaarde en de chemische samenstelling die in laboratoria worden vastgesteld.

De Bovis-metingen worden op een speciale manier uitgevoerd. Je kunt ze gewoon met de blote hand doen of met een pendel - een gewichtje van een speciaal metaal aan een draad of kettinkje. De metende persoon concentreert zich op het product of de plaats en houdt de Bovis-schaal in gedachten. De pendel, die boven het te meten object hangt, gaat vanzelf draaien. In gedachten ontstaat dan een beeld van de energiewaarde van het product of van de plaats.

Vervolgens kan deze informatie gebruikt worden bij het optimaliseren van de bedrijfsvoering. In de landbouw gaat het immers om een samenspel van natuur en boer? Het is zaak de natuur zo goed mogelijk in beeld te krijgen en erop in te spelen. Ook is een eenvoudige waarde veel makkelijker te hanteren dan de analyses uit een laboratorium.

In de tijd dat een goede waterput onmisbaar was, met name op het platteland, werd vaak met een wichelroede een geschikte plaats uitgezocht om een put te graven. Al lopend met een wilgentak los op beide handen, kon men bepalen waar er grote kans was op de aanvoer van voldoende grondwater. Op zo’n plek begon de tak te bewegen of te buigen. Deze kunst was voorbehouden aan bijzondere mensen.

Het gebruik van de wichelroede en dat van de Bovis-schaal ligt zeer dicht bij elkaar, maar in tegenstelling tot vroeger kan tegenwoordig iedereen het leren.

Beperktheid
Wat te denken van de wichelroede en de Bovis-schaal? Wordt door plaatsen, producten en organismen een bepaald energieniveau uitgestraald en is die energie door geoefende personen waar te nemen? Zegt deze energiewaarde iets over de kwaliteit ervan? En kun je er iets mee?

Als wetenschappers zijn we ons bewust van de beperktheid van ons weten. Het is mogelijk dat in de schepping vormen van energie aanwezig zijn die met apparatuur moeilijk of niet vallen te meten. Over energie in de aardkorst als gevolg van wateraders in de bodem kunnen wij niets zeggen, maar dit lijkt op het eerste gezicht geen onzin.

Maar sommige pendelaars spreken van een ”hint van buitenaf”. Wie of wat geeft hun deze hint? Stelt men zich in geestelijk contact met een informatiebron? Zo ja, dan gaat het hier om de vorst der duisternis die zich voordoet als een engel des lichts. Dan hebben we te maken met een vorm van helderziendheid of waarzeggerij in het waarnemen van een geestelijke dimensie van een plaats, product of organisme.

Sommigen zullen deze praktijken afdoen als de reinste onzin. Zij zien daarbij over het hoofd dat de Bovis-schaal regelmatig duidelijk werkt. Of dit soort energieën natuurkundig is, weten we niet. Maar dat de satan ook dit soort middelen gebruikt, staat vast. De Bijbel geeft tal van voorbeelden van wonderen die uit de boze zijn. Daarom vragen pendel, Bovis-schaal, energetische landbouw en wichelroede om grote voorzichtigheid en een doordenking vanuit verschillende vakgebieden.

De auteurs zijn onderzoekers bij de Animal Sciences Group van Wageningen UR en schreven deze bijdrage op persoonlijke titel.