Paspoort Najib

Naam: Najib.

Geboortedatum: 01-07-1994.

Geboorteplaats: Wardak, Afghanistan.

Nationaliteit: Afghaans, maar geen identiteits­papieren in bezit.

Status in Nederland: Geen. Sinds 2009 in Nederland, maar asielaanvragen afgewezen. Terugkeer voor hem geen optie wegens ondervonden geweld.

Familie in Nederland: Geen. Ouders in Afghanistan door geweld om het leven gekomen. Een broertje (16) zwerft ergens rond in Turkije.

Vrijdag 10 mei

Najib heeft de wekker op z’n mobiele telefoon ingesteld op 7.30 uur. Da’s erg vroeg, maar niet zonder reden: hij kan vandaag al om 8.00 uur gaan werken. Dat gebeurt zelden.

Het restaurant waar hij werkt, wil hem alleen op vrijdag, zaterdag en zondag hebben – en als er niets meer te doen is, kan hij gaan. Dat is zijn lot als illegale Afghaan. Officieel mág hij niet eens werken, dus is hij overgeleverd aan een baas die het zo nauw niet neemt met de regels.

Pas om 22.00 uur ’s avonds zit zijn werkdag erop. Afgepeigerd komt hij thuis. Nu ja, thuis: een thuis heeft hij niet als illegaal. Hij kreeg een kamertje aangeboden bij een christelijk gezin toen hij acuut dakloos dreigde te worden – daar heeft hij nog geluk mee.

Zaterdag 11 mei

Om 12.00 uur kan Najib weer terecht in het restaurant. Opnieuw is het druk; de baas kan hem goed gebruiken. Negen uur later, om 21.00 uur, mag hij weer vertrekken. Moe komt hij thuis. Even, met zijn kleren nog aan, gaat hij op bed liggen. Prompt valt hij in slaap.

Later die avond sms’en vrienden hem – de meesten zijn ook Afghaans, soms ook illegaal. Op de kamer van een jongen die wél een status heeft, komen ze in het weekend vaak bij elkaar. Maar Najib wordt niet wakker.

Diep in de nacht, rond 2.00 uur, schrikt hij alsnog wakker. Z’n ogen doen pijn van het felle licht: de lamp is nog aan. Snel doet hij het licht uit en gaat weer liggen. Weldadige duisternis vult de kamer.

Zondag 12 mei

Najib staat in dubio. Sinds hij bij dit gezin woont, voelt hij zich meer en meer aangetrokken tot het christelijk geloof. Al een halfjaar volgt hij, samen met een aantal Afghaanse vrienden, Bijbelstudie.

Hoewel niet iedereen dat weet, heeft een van zijn vrienden zich enkele maanden geleden laten dopen. Najib is ervan op de hoogte en verlangt er ook naar. Op de Bijbelstudie ging het over ene Nicodemus die in de nacht tot Jezus komt. Jezus zegt hem dat hij opnieuw geboren moet worden. „Dat is wat ik ook wil”, zei Najib kort daarna tegen de leider van de Bijbelstudie. „Ik wil opnieuw geboren worden, al mijn fouten achter me laten.”

In een gesprek met de Bijbelstudieleider gaf deze aan dat bij het volgen van Jezus ook het brengen van offers hoort. In de stad is een internationale gemeente die Najib een goede opvang zou kunnen bieden. Maar er is een probleem: die gemeente komt ’s middags samen, en dan werkt Najib in het restaurant. „Dan stop ik met werken”, zei hij na het gesprek.

Z’n baas begreep het niet toen hij dat vertelde. Hij drong er sterk op aan om dan in elk geval vóór en na de kerkdienst te komen werken. En dus gaat Najib tot 14.00 uur werken.

Dan gaat hij, samen met een deel van het gezin waar hij woont, naar de internationale gemeente. Er worden veel liederen gezongen in allerlei talen, waaronder het Dari dat in Afghanistan gesproken wordt. De preek gaat over de arme weduwe die twee muntjes in de offerkist van de tempel stopte. De crux van het verhaal: geven maakt je niet armer, maar juist rijker.

Maandag 13 mei

Najib wordt vroeg wakker van de kiespijn die hem al een paar dagen teistert. Maar Najib is als illegaal niet verzekerd, en een tandarts heeft hij niet. Met een paar pijnstillers probeert hij het probleem te vergeten en slaapt nog even verder. Hij heeft toch niets te doen.

’s Middags gaat hij met Hoessein, een Afghaanse leeftijdsgenoot die net als hij illegaal is omdat zijn asielverzoek werd afgewezen, met de trein naar Utrecht. Daar heeft Hoessein een afspraak met zijn asieladvocaat. Omdat Najib veel beter Nederlands spreekt, gaat hij met hem mee als tolk.

Twee uur later rijden ze met een andere vriend naar Den Haag. Ze hebben gehoord dat je op de markt daar voor weinig geld kleren kunt kopen. Najib koopt een paar zwarte, glimmende schoenen van Italiaanse snit.

„Raad eens voor hoeveel ik die in de winkel heb gezien?” vraagt hij stralend aan de ouders van zijn gastgezin als hij weer terug is. „Voor 50 euro”, geeft hij zelf het antwoord. „Maar op de markt lagen ze voor 20 euro.” Voor vier uur werken dus.

Die avond is er de vaste Bijbelstudie. Het is niet druk, maar Najib en een Afghaanse vriend zijn er.

De studie gaat over de hemelvaart. Waarom is Jezus eigenlijk naar de hemel gegaan? Beide jongemannen zijn ervan overtuigd dat iedereen zou geloven als Hij al die jaren sinds de opstanding vanuit Jeruzalem de aarde had geregeerd. „Stel je voor, een man die 2000 jaar oud is en naar wie je gewoon toe kunt”, peinst Najib. „Je móét Hem dan wel geloven.”

Jezus ging om de Heilige Geest te kunnen sturen, zegt Hij. Dat roept weer nieuwe vragen op. De tijd vliegt voorbij.

Dinsdag 14 mei

Najib is rond 8.00 uur wakker. Zijn ‘gastvader’ heeft al vroeg een afspraak geregeld met een tandarts. Die bekijkt het gapende gat in zijn kies en biedt Najib vier keuzes: de kies trekken à 45 euro, vullen à 100 euro, een wortelkanaalbehandeling geven à 450 euro of niets doen à 0 euro en voorlopig op pijnstillers leven.

Najib kiest voor de vierde optie, omdat het trekken van de kies wel heel drastisch is en omdat hij voor de andere mogelijkheden geen geld heeft, terwijl eigenlijk de duurste optie nodig is.

Als hij een uurtje later weer thuis is, grijnst een lege dag hem aan. Door de stad slenteren trekt hem niet. Hij gaat naar zijn bed en valt in slaap.

Die middag wordt hij wakker gebeld door zijn baas van het restaurant. Of hij zo dadelijk kan komen werken, ook al is het geen weekend.

Vroeg in de avond komt Najib weer thuis. Op de bank vertelt hij over zijn dag en over de bijzondere vraag die zijn baas hem die middag stelde: of hij vanaf deze week elke dag wil komen werken – en dat terwijl hij vreesde dat zijn baas hem niet meer nodig zou hebben als hij op zondag vrij wilde vragen voor de kerkdienst. Ja, bijzonder vindt hij dat wel. Geven maakt blijkbaar écht rijker.

Woensdag 15 mei

Rond 10 uur gaat Najib met de trein samen met Hoessein naar een stad in de buurt, waar beiden als minderjarige hebben gewoond. Ze gaan proberen of de tandarts die ze toen hadden, misschien gratis iets voor hen kan doen. En warempel, het lukt om een afspraak te maken voor de volgende ochtend. Hij blijft slapen bij oude vrienden.

Donderdag 16 mei

Vandaag. Om 9.00 uur heeft Najib een afspraak bij de tandarts. Hij gaat zich niet zomaar weg laten sturen, is zijn voornemen. Gisteravond belde hij voor de zekerheid met zijn gastgezin: „Hoe heet die behandeling ook alweer die ik moet hebben?” „Wortelkanaalbehandeling”, zo herhaalt hij het lange woord voor zichzelf een paar keer. Manmoedig gaat hij op weg, terwijl deze krant richting de drukker gaat.

Het zou een overwinning zijn als het lukt. Weer een dag met iets van hoop. En hoop doet, zeker voor een illegaal die geen crimineel wil zijn, leven.

Illegaliteit is straks strafbaar

Als het aan VVD en PvdA ligt, wordt illegaliteit binnenkort strafbaar gesteld. Binnen de achterban van de PvdA zorgde dat voorstel de achterliggende weken echter voor een storm aan kritiek. Een illegaal zou door de maatregel puur door zijn bestaan al bestempeld worden als crimineel, vonden veel partijleden.

Begin deze week kreeg PvdA-leider Samsom toch het vertrouwen van de partijleden. Een illegaal begaat geen misdrijf, legde hij uit, maar een overtreding die bestraft wordt met een boete. Illegaliteit wordt strafbaar, maar tegelijk moet het asielbeleid humaner gemaakt worden.

Toch blijft illegaliteit een groot probleem, allereerst voor de illegalen zelf. Volgens de politie zijn er naar schatting 100.000 mensen in Nederland zonder de juiste papieren. Alleen de term ”illegaal” drukt hen meteen in een bepaalde hoek, merken zij. Hun toekomstperspectieven zijn vaak uitermate slecht.