Bronnen binnen de Palestijnse Autoriteit zeiden maandagavond na een onderhoud tussen Arafat en Qurei in Ramallah dat Qurei zijn reserves had opgegeven, maar de beoogde regeringsleider zelf hield vol dat hij zich nog beraadt op het aanbod.

Als Qurei Arafat zijn zin geeft, volgt zijn officiële benoeming als premier waarschijnlijk over een paar dagen, zodra het Palestijnse parlement zich erover heeft uitgesproken.

Qurei, nu voorzitter van het parlement, zei dat hij het aanbod om premier te worden alleen wil accepteren als de Verenigde Staten en de Europese Unie garanderen dat Israël aan de bepalingen van de routekaart voor de vrede wordt gehouden. Verwijzend naar het lot van Abbas, die na amper vier maanden premierschap en een even zo lange machtsstrijd met Arafat afgelopen zaterdag ontslag nam, zei Qurei (65) dat hij zichzelf een zekere afgang wil besparen.

De als gematigd geldende Qurei zou pas formeel willen bekendmaken dat hij bereid is premier te worden als de internationale gemeenschap en Israël duidelijk maken dat er toekomst is voor het vredesproces. Waarnemers zeggen dat Qurei wil voorkomen dat hij net als Abbas na een korte tijd weer zijn biezen moet pakken. Bovendien wil hij nadrukkelijk Arafat weer in beeld brengen als een niet te omzeilen Palestijnse leider.

Arafats Fatah-beweging dringt op snelheid aan bij de vorming van een nieuwe regering, mede om te voorkomen dat Israël van het machtsvacuüm gebruikmaakt om iets tegen Arafat te ondernemen. Abbas’ slechte verhouding met Arafat was de belangrijkste oorzaak van het mislukken van zijn premierschap en zijn vertrek heeft in Israël weer stemmen doen opgaan om Arafat te verbannen uit de Palestijnse gebieden.

De VS willen dat Qurei meer bevoegdheden krijgt dan Abbas en dat hij moet kunnen optreden tegen Palestijnse terreurgroeperingen, iets wat Abbas door zijn beperkte volmacht en de tegenwerking van Arafat niet kon. In een telefonisch onderhoud met zijn Israëlische ambtgenoot Silvan Shalom zei Powell dat de VS van Israël verlangen dat deze de letter en de geest van de routekaart voor vrede respecteren.

Of Israël bereid zal zijn om samen te werken met Qurei, die in 1993 betrokken was bij de maandenlange onderhandelingen die leidden tot de Oslo-akkoorden is nog onduidelijk. Shalom liet Powell weten dat de benoeming van Qurei de vrede niet vooruit zal helpen als Arafat aan de touwtjes blijft trekken.

De Europese Unie noemde Qurei maandag een aanvaardbare opvolger van Abbas. Premier Silvio Berlusconi van Italië, het land dat momenteel voorzitter is van de Europese raad, voerde een „lang en hartelijk” telefoongesprek met Qurei. De beoogde Palestijnse premier vroeg de EU daarin om steun voor het hervormings- en vredesproces, zei een woordvoerder van Berlusconi.

Javier Solana, de coördinator van het buitenland- en veiligheidsbeleid van de EU, die momenteel in het Midden-Oosten is voor gesprekken met Israël en de Palestijnen, noemde Qurei „iemand met een goede reputatie, een geloofwaardige achtergrond en voorzover bekend goede bedoelingen.”

Ook de Europese Commissie zei maandag in Qurei een geschikte vervanger voor Abbas te zien. „We hebben in het verleden met hem te maken gehad en die contacten zijn goed verlopen. We zijn bereid met hem samen te werken als leider van het Palestijnse bestuur”, aldus commissiewoordvoerder Diego de Ojeda.

Maandagavond meldde de Israëlische televisie dat de beoogd premier een „écht staakt-het-vuren” had voorgesteld. Het bestand zou de opvolger kunnen zijn van het door Palestijnse extremisten eenzijdig afgekondigde en intussen ook weer geschrapte staakt-het-vuren.

Qurei wil dat Israël de wapens laat rusten. De Joodse staat heeft bestanden met de Palestijnen tot dusver steeds verworpen omdat het eerst militante Palestijnse groeperingen als Hamas en Islamitische Jihad wil ontwapenen. Die zeggen weer zich niet aan een bestand te kunnen houden omdat Israël doorgaat met de liquidaties van hun leden.

Volgens de Israëlische krant Ha’aretz heeft Qurei duidelijk gemaakt dat het vredesproces alleen weer op de rails komt als de internationale gemeenschap, en dan vooral de Verenigde Staten en de Europese Unie, druk uitoefenen op de Joodse staat. „Ik wil geen controleposten meer zien, geen liquidaties van Palestijnen, geen verwoesting van Palestijnse huizen”, aldus Qurei maandagavond kort voor een bezoek aan Arafat in Ramallah.