Onderhandelingen met Tunesië en Marokko zijn gaande. Egypte en Libië zitten in de pijpleiding, waarna ook Azerbeidzjan en Jordanië kunnen volgen.

De akkoorden bevatten afspraken over seizoenswerk, visa, uitwisseling van studenten of werk, maar ook het terugnemen van illegalen en over grensbewaking.

„De partnerschappen zijn een effectief middel”, oordeelde de verantwoordelijke Rob Rozenburg, plaatsvervangend afdelingshoofd bij de Europese Commissie, dinsdag bij een lezing van denktank EPC in Brussel. „Met deze politieke akkoorden kunnen we snel en flexibel dingen afspreken”. Cijfers over hoeveel mensen bijvoorbeeld een baan vinden, moeten volgens de Nederlander echter nog worden verzameld.

De huidige Nederlandse regering is wat terughoudend met immigratie. Maar bij deze mobiliteitsakkoorden is daar niets van te merken, vindt Rozenburg. Zo doet Nederland mee met de akkoorden met Kaapverdië, Georgië en Armenië. Nederland wil ook in principe deelnemen aan de afspraken met Marokko, Tunesië en Azerbeidzjan.

De akkoorden zijn ooit ingevoerd om de naburige landen hoop te geven op een Europese toekomst. In praktijk gebruikt de EU toezeggingen over vrijer reizen vooral als een soort ruilmiddel. „Het aanbod om vrijer naar Europa te reizen is erg interessant voor buurlanden, daar willen ze best wat voor doen. Het werkt als een krachtige impuls voor hervormingen’, zegt Miriam Brewka-Pino, medewerkster van EU-buitenlandcoördinator Catherine Ashton.

Oostelijke buurlanden zoals Rusland onderhandelen nu over visumvrije toegang tot de EU, zegt Brewka-Pino. ,De volgende stap is om dat met Noord-Afrikaanse landen af te spreken, maar dat zal een stuk lastiger zijn”. Niet alle EU-landen zijn namelijk dol op een grote toestroom van Noord-Afrikanen.

Het straatarme Moldavië is erg tevreden met het mobiliteitsakkoord. Zo werken er nu 300 Moldaviërs in Italië, zei de Moldavische ambassadeur Eugen Caras. „We hopen dat veel emigranten later terugkeren naar Moldavië en er investeren.”

Voor grote landen die verder weg liggen (zoals China, India, Zuid-Afrika) wil de EU aparte mobiliteitsafspraken maken die minder vergaand zijn. Mede door aandringen van Nederland zijn daarvoor gesprekken geopend met Ghana.