Ouderbetrokkenheid bij scholen is even gewenst als onmisbaar. De vraag is echter hoe dit vorm te geven: vrijwillig of verplichtend. De Wet primair onderwijs is hier helder over en geeft in artikel 44 aan dat scholen ouders „in de gelegenheid moeten stellen ondersteunende werkzaamheden” voor de school te verrichten. Op vrijwillige basis dus.

Als oplossing voor de overigens gedeelde zorg rond tanende ouderbetrokkenheid willen sommigen dit een verplichtend karakter geven. (Zie de bijdragen van W. P. van Kempen in RD 13-1 en G. Heldoorn in RD 10-2.) De meest rigide vorm is wel het door hen bepleite school-oudercontract.

Een handtekening voor het onderschrijven of respecteren van de grondslag van de school mag gevraagd worden. Maar afgedwongen ouderbetrokkenheid door middel van contracten levert het tegendeel op. Je ontneemt ouders hun vrijwillige keuze, hun spontaniteit. In RD 5-2 voert S. D. Post overtuigende argumenten aan tegen dit wanproduct. Dergelijke contracten institutionaliseren een wantrouwen van de school richting ouders. Dat kan toch nooit de bedoeling zijn? Bovendien, heeft het schoolpersoneel niet al een contract met de schoolvereniging van ouders met daarin opgenomen wederzijdse rechten en plichten? We moeten de zaken niet gaan omdraaien.

Schoonmaken

Minder verstrekkende vormen van geforceerde ouderinzet bestaan ook. Er zijn scholen die zich het recht toe-eigenen om ouders (lees: vrouwen) in te delen in een publiek schoonmaakrooster. Dit terwijl er voldoende budget voor schoonmaken is. Dat een school het recht en de plicht heeft om onze kinderen les te geven is een feit. Maar dat wil niet zeggen dat scholen mogen doen alsof ze ook over de ouders kunnen beschikken. Ouders kunnen gevraagd worden voor werkzaamheden binnen de school, graag zelfs, maar zodra hier (morele) druk bij wordt uitgeoefend gaat de school wat mij betreft een stap te ver.

Dit geldt ook voor de vrijwillige ouderbijdrage. Scholen doen er verstandig aan ook hieraan geen verplichtend karakter te geven. Alsof ouders niet willen bijdragen. Werk met richtbedragen en laat het verder aan de ouders over.

Het is fantastisch dat scholen allerlei activiteiten ondernemen en daarbij een beroep doen op de ouders. Maar laten we hierbij het doel van een school niet uit het oog verliezen: onderwijs geven. Scholen moeten niet veranderen in een soort gezinsvervangend tehuis.

Met lede ogen zie ik de verwijdering van de band tussen ouders en school aan, vooral bij fusies. Zeker nu zou er meer en op een betere manier aan vrijwillige ouderbetrokkenheid gewerkt moeten worden. Door school, bestuur, medezeggenschapsraad (mr), en niet in de laatste plaats door ouders zelf.

Revitalisering

De school werkt voor een vereniging van ouders en mag medeverantwoordelijkheid dragen voor hun kinderen. Dat noopt tot een transparante en dienstvaardige houding van de school jegens ouder en kind, wars van beheersing. Laten besturen zich beijveren om ledenvergaderingen zo in te richten dat er iets wezenlijks te beslissen valt, zodat ouders meer reden hebben om te komen. Laten mr’s open zijn en hun vertegenwoordigende functie uitbuiten. Dat betekent dat ze weten wat er onder ouders leeft en bijvoorbeeld via een enquête of ouderavond hun een stem geven in het vormgeven aan ouderbetrokkenheid.

Maar ouders zelf kunnen de grootste rol spelen in een revitalisering van betrokkenheid bij de school. Laten we als ouders beseffen hoe fragiel de onderwijsvrijheid is, zeker als er geen bewogen en betrokken ouderhart achter onze scholen klopt. Laten we naar de vergaderingen komen, pal staan achter directie en personeel, kandidaat staan voor mr en bestuur, helpen op school waar mogelijk en nodig, de school niet onze problemen laten oplossen, en de opvoeding zo veel mogelijk zelf ter hand nemen. Laten we onszelf verplichten tot vrijwillige ouderbetrokkenheid. Ten beste van onze kinderen. Dat werkt.

De auteur is ouder van schoolgaande kinderen, mr-voorzitter van de Verhoeff-Rollmanschool te Bodegraven en lid van de gmr van Educatis, vereniging voor christelijk onderwijs op reformatorische grondslag.