In de Eemshaven produceren dan drie grote centrales, biomassavergistingsinstallaties en windmolenparken voor miljoenen huishoudens stroom. Na jaren van stilte en eenzaamheid is de Eemshaven nu de grootste bouwput van Nederland. „Rokende schoorstenen en hamergeklop”, zegt de Groningse gedeputeerde William Moorlag.

De Eemshaven werd begin jaren zeventig aangelegd, bedoeld als overloop voor de petrochemische industrie in Rotterdam. Maar op een enkele pionier nableef de haven dertig jaar nagenoeg ongebruikt. De industrieterreinen verwilderden en werden kale en winderige vlaktes, kades bleven leeg en stil. „Het bedrijfsleven bleek niet zo stuurbaar”, blikt Harm Post, directeur van Groningen Seaports, terug. „We hadden wel een winkel, maar niemand kwam.”

Die situatie is nu heel anders. In de Eemshaven wordt voor 6 miljard euro geïnvesteerd, vooral door de energiesector. Nuon en RWE/Essent bouwen er twee grote elektriciteitscentrales, het Zwitserse Advanced Power heeft vergaande plannen voor een derde: Eemsmond Energie. Alleen al bij de centrales van Nuon en RWE/Essent werken op het hoogtepunt 4000 bouwvakkers. Vopak begint binnenkort met de bouw van een grote olieterminal, een windmolenpark is verrezen en er zijn ambitieuze plannen voor meer van zulke grote parken op zee.

In het kielzog van de energiebedrijven volgden energieslurpers die aangewezen zijn op een gegarandeerde elektriciteitsleverantie. Zo betrok Google bij de Eemshaven een zogeheten datahotel, dat enorme hoeveelheden internetverkeer verwerkt en per dag evenveel energie verbruikt als 140.000 huishoudens, meer dan de stad Groningen.

Kritiek is er ook. De milieubeweging voert onophoudelijk actie tegen met name de bouw van de centrales van Nuon en RWE/Essent, omdat die vooral kolengestookt zijn en veel CO2 uitstoten. „Maar Nederland importeert al veel elektriciteit uit Duitsland en Frankrijk. Ook stroom die is geproduceerd door kerncentrales. We kunnen wel veinzen dat we schone handen hebben, maar die hebben we niet”, zegt Moorlag.

Hoge verwachtingen hebben Moorlag en Seaportsdirecteur Post van de offshorewindenergie: grote parken in de Noordzee met duizenden windmolens. „Het waait er altijd en er is plenty ruimte”, aldus Moorlag. De bouw en het onderhoud van zulke parken zullen veel werkgelegenheid bieden. „Vergelijk het met het Schotse Aberdeen. Dat leeft van de offshoreoliewinning”, zegt Post.

Duitsland en Groot-Brittannië hebben concrete plannen voor de aanleg van grote offshorewindparken. Nederland is tot hun teleurstelling minder ambitieus. Den Haag heeft wel concessies gegeven voor twee parken in zee, maar dat noemt Moorslag onvoldoende. „Windenergie is de symboliek al ver voorbij. Het is big business. Windenergie op zee is de toekomst. Maar het kabinetsbeleid wordt gekenmerkt door een beetje hollen en dan weer lang stilstaan. Zo zal het nooit werken. De windindustrie is gebaat bij continuïteit. Met enkele grote windmolenparken op zee kun je vijftien tot twintig elektriciteitcentrales vervangen.”

De noordelijke provincies en Noord-Holland willen daarom graag een nieuw energieakkoord sluiten met het kabinet-Rutte ter waarde van 1 miljard euro. Daarmee moeten volgens Moorslag „energieprojecten in de provincies een boost krijgen.” De vier provincies hadden ook met het vorige kabinet een energieakkoord. Dat gold voor de duur van de regeerperiode.

Zo willen de provincies samen met het bedrijfsleven, de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool een instituut oprichten (de Energy Academy) waar alle bestaande energie-onderzoeken en -opleidingen worden samengebracht. Verder moet het akkoord een stimulans zijn voor de ontwikkeling van grote windparken op zee.

Seaportsdirecteur Harm Post: „Er is me wel eens gezegd: Al die windmolens, dat is toch niet mooi om te zien? Bekijk het van de andere kant, zeg ik dan. Elke slag die de wieken maken, is 1 euro.”