Het begint allemaal met een periodieke gebitscontrole bij de tandarts. Röntgenfoto’s tonen een zorgelijk beeld: bij de vier uiterste melkkiezen (door vaklieden aangemerkt met de getallen 55, 65, 75 en 85) is sprake van een zich snel ontwikkelend tandbederf.

Is die boodschap („vier gaatjes”) op zichzelf al vervelend, nog akeliger vinden de ouders het robuuste behandelplan dat de tandarts voorstelt: trekken. Alle vier de kiezen moeten eruit. Best wel heftig, beaamt de tandarts begripvol, om vervolgens uit te leggen dat de maatregel vooral op de lange termijn effect zal sorteren. De naast de wegrottende melkkiezen doorkomende, blijvende kiezen vertonen op de buitenkant al doffe plekken; een teken dat ze zijn aangestoken. Die ontwikkeling moet worden gekeerd en dat kan alleen door de melkkiezen te trekken, houdt de tandarts de moeder voor.

Twee zwaar aangetaste kiezen trekken en twee andere met kleine gaatjes sparen, zou een optie zijn, maar zo’n ingreep kan ook leiden tot scheefgroei, aldus de tandarts. Het is haar tweede argument om in één keer vier kiezen te verwijderen: de symmetrie van het blijvende gebit.

Het ouderpaar wikt en weegt, blijft twijfelen, maar vindt in de tweeënhalve maand tussen de periodieke controle en de dag van de ingreep geen argument om de afspraak af te zeggen. Dus zien ze op de afgesproken datum toe hoe het glimmende instrumentarium zijn werk doet. Net zolang tot de heikele klus is geklaard.

Het gemoed van de ouders is dan eigenlijk al een smeulend kruitvat. Het enige wat een ontploffing nog in de weg staat, is een brandende lont. Die komt nog dezelfde dag als een huilerige dochter klaagt over kiespijn. Meteen is de maat vol. Gewapend met de vier getrokken melkkiezen ijlen de ouders nog dezelfde dag naar hun eigen tandarts. „Zijn deze kiezen volgens u terecht getrokken?” is hun vraag.

Ook hun vroegere, inmiddels gepensioneerde tandarts wordt bevraagd, evenals een orthodontist en een hoogleraar tandheelkunde. Het oordeel van de vier komt, zij het in wisselende gradaties, op hetzelfde neer: het trekken van de vier kiezen was gegeven de conditie waarin deze zich bevonden een extreme keus. Ook te extreem?

Ja, vindt het regionaal tuchtcollege, mogelijk geïmponeerd door het stapeltje rapporten van getuigen-deskundigen waarmee de ouders het bestoken. Prima dat de tandarts de bescherming van het blijvende gebit op het oog had, maar het trekken van de melkkiezen had echt het laatste redmiddel moeten zijn. Door mildere alternatieven, zoals het polijsten van de aangetaste kiezen, niet te proberen, heeft de tandarts volgens het tuchtcollege niet aan haar professionele verplichtingen voldaan. Een waarschuwing is het gevolg.

De tandarts staat daarmee voor de keus: in de sanctie berusten of in hoger beroep gaan. Ze kiest voor het laatste, waardoor de zaak bij de centrale tuchtraad belandt.

De vijf bedaarde heren die zich over de kwestie buigen, zijn niet zo onder de indruk van de raadgevers van de ouders. Droogjes stellen ze vast dat kiezen trekken, gegeven de conditie van het gebit van het meisje, „een van de geaccepteerde behandelmethoden” was. „Het enkele feit dat deze ingreep wellicht ingrijpender was dan de mogelijke alternatieven betekent niet dat de keus daarvoor in strijd is met de zorg die de tandarts hoorde te betrachten”, staat in de uitspraak. De maatregel was ingrijpend, maar het voortwoekerende tandbederf en de beginnende aantasting van de blijvende kiezen vroegen om krachtig ingrijpen, stelt de hoogste tuchtrechter vast.

De vier bewaarde kiezen veranderen op slag van status. Vooraf leken ze te bewijzen dat de tandarts fout zat. Nu herinneren ze de ouders eraan dat vooraf om tekst en uitleg vragen en desgewenst een behandeling weigeren verstandiger is dan achteraf naar de tuchtrechter te gaan.