Moeder Van de Ven: „Op de ochtend van de moord, 1 oktober 2002, belde een vriendin van Nadia naar mij. Die vriendin had Nadia horen schreeuwen voor de telefoon. Ik zat de hele dag te trillen op mijn stoel. De politie zei: „Het komt wel goed.” De hogeschool, waar Nadia een dag per week les volgde, meldde dat ze om privacyredenen niet zomaar in de woonruimte van Nadia kon kijken.

De volgende nacht stond de recherche voor de deur. „Mijn dochter was vermoord. Op zo’n moment sterft er iets in je af. Verschrikkelijk. Je slaat helemaal dicht. Ik dacht: Ik moet niet zeuren, ik moet er zijn voor Lucinda, onze enige overgebleven dochter. Ik dacht ook: Ik wil niet haten. Daar ga je zelf aan kapot. Ik ben geen persoon om mensen te haten. Later hoorde ik dat er op Nadia’s telefoon wel vijftig sms’jes binnen waren gekomen op de dag van de moord. Iedereen was ongerust.

Nadia had een conflict met Pascal F., haar huisbaas, over onder meer een wasmachine. De andere twee bewoners van de studentenflat hadden ook problemen met hem. Nadia haalde de kastanjes uit het vuur. Pascal is een alcoholist. Zijn ouders hadden hem daags voor de moord nog twee flessen sterke drank meegegeven. Een dag voor de moord had hij van zijn werkgever, een bank, te horen gekregen dat hij ontslagen zou kunnen worden.

Hij was als VN-militair actief geweest in Bosnië. Daar heeft hij zeer waarschijnlijk een trauma aan overgehouden. Pascal F. is volslagen gek. Hij had rechts-extremistische voorkeuren en bezat gewelddadige oorlogsfilms. In het Pieter Baan Centrum wilde hij niet meewerken aan gedragskundig onderzoek.

Zijn ouders wisten dat hij gestoord is. Hij probeerde zijn moeder met een theedoek te wurgen en hij sloeg zijn zus met een legerschoen in het gezicht. Vanaf zijn jeugd was de hoogbegaafde Pascal een eenzaam mens. Hij werd nooit voor een feestje gevraagd.

In de recherche heb ik vanaf het begin alle vertrouwen gehad. Ze hebben hun uiterste best gedaan. Meteen zeiden ze me: „Wees ervan verzekerd, met Nadia was niks mis.” Na een paar maanden kon Pascal F. in Polen worden gearresteerd. Hij heeft altijd ontkend. Zijn ouders namen hem in bescherming. Nadia zou brutaal geweest zijn.

Na de moord op Nadia heb ik nooit meer volledig kunnen werken. Ik wilde mezelf wegcijferen en mijn andere dochter Lucinda tot steun zijn. Ik dacht: Zij heeft er niets aan als ik loop te vloeken en te tieren. Regelmatig belde ik haar op en dan bad ik samen met haar en vroeg God haar tot steun te zijn. Ik ga niet meer naar de kerk, maar geloof wel in God.

Ik vind dat er in ons rechtssysteem veel meer aandacht moet komen voor slachtoffers en nabestaanden. Nu is het evenwicht zoek tussen de aandacht voor dader en slachtoffer. Pascal F. heeft dure advocaten gehad. Willem Jan Ausma, de gebroeders Anker en Anker, Stijn Franken. Die mannen konden de zaak almaar rekken.

Een dader mag in Nederland alles kosten. Pascal F. gaat een tbs-behandeling krijgen. Die kost 250.000 euro per persoon per jaar. Een tbs’er zit gemiddeld zo’n acht jaar in behandeling. Dat is dus 2 miljoen per persoon.

Als nabestaande heb ik heel veel moeite moeten doen om bijvoorbeeld de begrafeniskosten vergoed te krijgen via de ouders van Pascal F. Het is toch bizar dat ik haast mijn huis moest verkopen vanwege geldgebrek? Via het Schadefonds Geweldsmisdrijven heb ik 5000 euro gekregen.

Pascal F. had nooit soldaat mogen worden. In Bosnië zaten de Nederlandse soldaten tijdens de oorlog in veel grotere stress dan wij hier dachten. Er gebeurden de vreselijkste dingen. Militairen gaven kinderen aanmaakblokjes besmeerd met jam, zogenaamde koekjes. Meisjes gaven hun lichaam voor een pak bedorven melk.

Mijn boodschap is de afgelopen jaren geweest: Bied een betere nazorg voor de jongens en meisjes in de krijgsmacht. Daar heb ik onder anderen met Cees van der Knaap, toenmalig staatssecretaris van Defensie, over gesproken.

In oorlogssituaties ontwikkel je een alarmsysteem. Je moet binnen twee, drie seconden beslissen en mogelijk geweld gebruiken. Als je dan terugkomt in Nederland, kunnen er gigantische problemen ontstaan. Denk aan militairen die kampen met een posttraumatische stressstoornis die betrokken raken bij huiselijk geweld. Het lastige is dat veel militairen zich niet willen laten kennen. Ze zullen niet zomaar naar een dokter stappen.

Ik zal altijd heel kwetsbaar blijven. Het is als een blijvende nachtmerrie. Professor dr. Frank Koerselman, hoogleraar psychiatrie, heeft bij mij een posttraumatische stressstoornis vastgesteld. Dat doet die man niet zomaar. Dat ik nog wat werk als arts, houdt me op de been. Dat geeft ritme.

Een paar weken geleden was ik op de begrafenis van een zwager van 58, gestorven aan kanker. Toen er een Bijbels lied werd gezongen, stond ik zo te janken. Dan lukt het me niet om mezelf onder controle te houden. Soms zie ik een jonge vrouw fietsen die op Nadia lijkt. Dan schrik ik daar van. Als ik kinderen zie, moet ik vaak aan haar denken. Nadia wilde graag een gezin. Nog niet zo lang geleden was ik in Scheveningen, op een terrasje. Dat was een lievelingsplek van Nadia. Dan moet ik weer huilen.”

Ongeloof, ontzetting, verdriet. De moord op een geliefde trekt diepe sporen in het leven van nabestaanden.

Dat zal ook zaterdag in Doetinchem blijken op de tiende herdenkingsbijeenkomst van de Stichting Dag Herdenken Geweldslachtoffers. In het bijzijn van koningin Beatrix zullen enkele honderden familieleden, vrienden en bekenden slachtoffers van (dodelijk) geweld gedenken.

Minke van de Ven-de Jong (66) uit Koog aan de Zaan is een van de ouders van wie een kind werd vermoord. Haar dochter Nadia (25) werd in oktober 2002 in haar Utrechtse studentenwoning doodgeschoten.

De dader, huisbaas Pascal F. (toen 29), bracht haar met vijf schoten uit een uzi-geweer om het leven. Conflicten over onder meer een wasmachine en fietsen in de gang gingen aan de moord vooraf. De politie kon de naar Polen gevluchte schutter enkele maanden later arresteren.

Pascal F., die als VN-militair in Bosnië diende, leed aan een oorlogstrauma, daarvan is moeder Van de Ven overtuigd. De man stond te boek als rechts-extremist en alcoholist.

De rechtbank in Utrecht veroordeelde F. in 2004 tot levenslang voor de moord op Nadia en voor de moord op de 31-jarige verzekeringsagent Anton Bussing in november 1995 in Ede. Beide slachtoffers zijn met hetzelfde uzi-wapen vermoord.

In 2005 veranderde het gerechtshof in Arnhem de straf in twintig jaar en tbs met dwangverpleging, voor de moord op Nadia. Het hof achtte niet bewezen dat Pascal F. ook Bussing heeft omgebracht, hoewel bij beide moorden hetzelfde wapen is gebruikt. De vluchtgevaarlijke F. zat onder meer vast in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught.

De moeder van Nadia startte procedures om smartengeld van de (ouders van de) moordenaar te krijgen. Na de gewelddadige dood van haar dochter is de moeder, arts natuurgeneeskunde, nooit meer volledig aan het werk geraakt. Daardoor liep ze inkomsten mis. Ze is nog altijd onder behandeling van een psycholoog.

Ook Minkes andere kind, haar dochter Lucinda (29), worstelt met de dood van Nadia. Vader Van de Ven overleed in 2003 aan kanker, ruim een jaar na de moord op zijn dochter.

Vorig jaar besliste de Arnhemse rechtbank dat de dader de moeder schadevergoeding moet betalen. De procedure loopt nog steeds.

De afgelopen jaren probeerde moeder Van de Ven de autoriteiten ervan te overtuigen hoeveel gevaar getraumatiseerde militairen kunnen veroorzaken. Ze sprak daarover onder anderen met toenmalig staatssecretaris Van der Knaap van Defensie.

In haar woning in Koog aan de Zaan vertelt moeder over de loodzware jaren na de moord op haar dochter.