Tegel waar muziek in zit
Wie in eigen buurt de wegmarkering voor blinde en slechtziende voetgangers eens goed bekijkt, krijgt op iedere straathoek meer bewondering voor zijn visueel gehandicapte medereiziger. In veel gevallen ligt er een raadselachtig mozaïek van betonnen ribbeltegels. Hier en daar afgewisseld met een rechthoek van vier of meer rubbertegels, die zich vaak in slechte staat bevinden.
Rick van Eijk, directeur van ontwerpbureau Rubet, kent het probleem én heeft de oplossing. Een rubberen klanktegel met noppen waar geen blindenstok omheen kan en die ook nog eens jaren meegaat.
In wezen is deze klanktegel een variant op de oersterke Securitonveiligheidstegel van Rubet, die in speeltuintjes en op schoolpleinen kinderen beschermt tegen een harde val uit het klimrek. Een betontegel met een bovenkant van rubber waaronder tientallen valdempende luchtkamers schuilgaan.
De bovenkant van de tegel heeft iets weg van een omgekeerde ijsblokjeshouder. De holle ruimten sluiten naadloos aan op de betonnen ondertegel. De dikke rubberlaag valt 4 centimeter over de betontegel heen en is op elke hoek verankerd. Opkrullende hoeken behoren daarmee tot het verleden.
Hetzelfde principe voldoet ook prima als waarschuwingstegel om routes voor slechtzienden te markeren, realiseert Van Eijk zich in 2007. De luchtkamers die bij de veiligheidstegel de val dempen, dienen nu als klankkast voor de blindenstok. Het doffe geluid van een blindenstok op rubber wijkt zo sterk af van de heldere tik op een gewone stoeptegel dat het geen blinde kan ontgaan.
Waarschuwingstegels bevinden zich op cruciale punten in een circuit van betonnen ribbeltegels. Slechtzienden herkennen de looprichting van zo’n geleidelijn door de gleuven tussen de ribbels te volgen. Waarschuwingstegels in de lijn attenderen op een bocht, bushalte of oversteekplaats.
De –inmiddels uit de handel genomen– eenvoudige rubbertegel die in het straatbeeld nog veel te zien is, schiet daarin tekort. De bovenlaag valt amper een centimeter over de betonnen onderkant heen. Hij krult al na een paar jaar op en verandert zo van hulpmiddel in bedreiging.
Sinds een paar jaar is er een alternatief voor de verouderde rubbertegel: een aluminium klanktegel met noppen waarop de blindenstok een scherpe tik geeft. Het geluidscontrast met betontegels is prima, aldus Van Eijk, maar hij ziet ook nadelen.
„Regen maakt het aluminium gevaarlijk glad, terwijl het in de zon fel oplicht. Vooral slechtzienden kunnen daar flink last van hebben. Het is ook een peperduur product.”
Aan de noppenstructuur kleven eveneens nadelen. Een blindenstok die een ribbel in een geleidelijn volgt, loopt kans de bobbels te missen, want de rechte noppenrijen sluiten precies aan op de ribbels. De Securitonklanktegel –die sinds 2008 op de markt is– kent dat bezwaar niet. De 25 noppen op de tegel zijn diagonaal geplaatst, zodat een stok ze niet kan missen.
Behalve waarschuwingstegels levert Rubet ook noploze informatietegels, voor plaatsen die niet verkeersgevaarlijk zijn. In Nederland worden ze niet veel gebruikt. Van Eijk juicht dat toe. „Helaas blijft het bij een richtlijn, waar niemand aan gebonden is. Er zijn instanties die maar liefst vijf verschillende markeringen willen hanteren. Dat maakt de verwarring alleen maar groter.”