Het CCB gaf het congres de titel ”Samenleving op drift”, daarbij niet alleen doelend op de financieel-economische perikelen maar ook op de morele crisis waarin Nederland verkeert. Centrale vraag daarbij is welke taak de overheid heeft of dient te krijgen. Evenmin een nieuwe vraag, maar juist in een tijd van forse bezuinigingen is een goede doordenking hiervan belangrijker dan ooit.Wie de verschillende verkiezingsprogramma’s naast elkaar legt, constateert dat sommige partijen nogal lukraak willen snijden in overheidstaken zonder zich zorgen te maken over de vraag of de samenleving deze klappen wel aankan. Ambtenaren aan de dijk zetten, tot wel 70 procent, provincies opheffen, ministeries schrappen en de Eerste Kamer sluiten: het is kennelijk makkelijk praten vanaf de politieke zijlijn.

Tegelijkertijd staat als een paal boven water dat er gesneden moet worden. Dat hoeft niet erg te zijn. Het verleden heeft geleerd dat de verzorgingsstaat zeker geen ideale samenleving oplevert. Het paarse bewind van eind twintigste eeuw noemde zichzelf ”sterk en sociaal” maar intussen vierde de individualisering hoogtij en brokkelde het cement van de samenleving af. Het gezin en traditionele relaties tussen mensen werden niet langer gewaardeerd. Echter, ook de kabinetten-Balkenende hebben daar onvoldoende aan verbeterd en er is helaas weinig terechtgekomen van het herstel van een christelijk fundament voor de samenleving.

Dat bemoeilijkt de discussie over het snijden in overheidstaken. Wat niet collectief of van overheidswege geregeld is, moet door de markt of door het individu opgevangen worden. Marktwerking –kijk maar naar de zorgsector– is echter bepaald geen garantie voor een eerlijke verdeling of voor onbaatzuchtige relaties met cliënten. En lang niet alle individuen zijn goedwillende burgers die ook het stoepje van de buurman wel even sneeuwvrij maken.

Die zorg klonk ook zaterdag, op de bijeenkomst van het CCB. CDA-senator Hillen stelde dat een hoge morele standaard onmisbaar is en ook columnist Spruyt vroeg zich af of in Nederland wel voldaan is aan morele voorwaarden om de samenleving goed te laten functioneren.

Terecht benadrukt het CCB daarom het belang van een cultureel fundament gebaseerd op het christelijk geloof. Het gedachtegoed van het conservatisme levert nuttige bouwstenen voor diverse politieke partijen. Dat betekent niet per se snijden in overheidstaken, want dat leidt lang niet altijd tot meer gerechtigheid. Datzelfde christelijk geloof leert dat er weinig reden is tot optimisme over het individu of tot hoge verwachtingen van morele standaarden. Dan blijft er een overheid nodig als het schild der zwakken.