Toevluchtsoord bij zomerhitte
Terwijl de bus al slingerend steeds verder het Troodosgebergte beklimt, wordt het landschap woester. Tot er zelfs sneeuw in de bermen zichtbaar wordt.
Het indrukwekkende en dichtbegroeide Troodos Nationaal Park ligt ongeveer in het midden van Zuid-Cyprus en is daarom van alle kanten goed te bereiken. De hoogste bergtop (1951 meter) is die van de Olympus. In de winter kunnen skiërs en andere wintersporters er hun hart ophalen. In de zomer is het gebergte met zijn relatieve koelte een waar toevluchtsoord, niet alleen voor toeristen, maar ook voor de vele Cyprioten die aan de zinderende hitte willen ontsnappen.Ook in dat jaargetijde hoeven zij zich in het Troodos niet te vervelen. Zo is er door het Cyprus Tourism Organisation in samenwerking met het ministerie van Bosbouw een brochure uitgegeven met zeventig zogenoemde natuurpaden die de wandelaar tussen de dichte vegetatie door naar de mooiste vergezichten leidt.
Indrukwekkend zijn in het voorjaar de enorme rotspar-tijen die zachtpaars kleuren. Die verkleuring is te danken aan het tussen de blokken groeiende plantje Arabis purpurea, beter bekend als ma-riatranen. De nooit droogvallende rivier de Kryos Patomos en de vele watervallen bieden verkoeling wanneer het kwik toch nog boven de 25 graden uitstijgt.
Wie behalve de flora ook de fauna van Cyprus wil ontdekken, kan tijdens een van de wandelingen een tussenstop maken bij de Moufflon Enclosure in de cedervallei. Omdat de Cypriotische moeflon met uitsterven werd bedreigd, besloot de regering alle overgebleven dieren –zo’n 1200– een plek in de Enclosure te geven.
Met een beetje geluk spotten bezoekers de wilde schapen wanneer ze zich, als groep, langs de randen van het reservaat laten zien voor ze zich weer in de bossen terugtrekken.
Vooral de mannetjes maken indruk met hun angstaanjagende stel kromme hoorns. Die hebben ze overigens niet voor niets. In de paartijd gebruiken ze de uitsteeksels om de andere mannen de loef af te steken door forse kopstoten te geven tegen de stam van een azarooldoorn. Wie door zijn klap de meeste vruchten naar beneden krijgt, mag dat jaar alle vruchtbare vrouwtjes paren. De anderen moeten weer een jaar geduld hebben.
Behalve natuurliefhebbers komen ook cultuurfans in het Troodos aan hun trekken. Er bevinden zich namelijk tientallen Byzantijnse kloos-ters en kerken in het gebied. Die werden bewust ver van zee gebouwd, omdat Arabie-ren met hun invallen regel-matig de kustgebieden teis-terden. Troodos groeide daardoor uit tot een belangrijk centrum van Byzantijnse kunst. Tien van de kerken staan op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Met bussen vol bezoeken toeristen het Kykosklooster, dat beroemd is vanwege het vermaarde bezit van een icoon die nog door de apostel Lukas geschilderd zou zijn. Maar het kleinere, rustigere Agios Lampadistisklooster, even verderop, is minstens zo bezienswaardig. De kerk bestaat eigenlijk uit drie afzonderlijke kerken, die tussen de elfde en de vijftiende eeuw zijn gebouwd. Boeiend is dat hier de bouwstijlen uit verschillende periodes in één kerk terugkomen.
Ook bij de vele fresco’s die de kapel rijk is –de meest complete serie Italiaans-Byzantijnse muurschilderingen van Cyprus– zijn de invloeden van modernere tijden te ontdekken. Zo laten de fresco’s die het laatst geschilderd zijn een duidelijk vrolijker en ronder beeld zien van degenenen die ze afbeeldden dan de eerste schilderingen. Ook de kledingstijl van verschillende perioden is terug te zien. Op een fresco van het laatste avondmaal mannen zijn de discipelen gekleed in de mode van de vijftiende eeuw.
Cypriotische gastvrijheid in Tochni
Wie zich op vakantie het liefst terugtrekt in een hotel, ver van de plaatselijke bevolking, moet vooral geen appartement boeken in een van de Cyprus Villages. Voor anderen geldt het Cypriotische woord ”kopiaste”. Wat zoiets betekent als: wees een van ons.
Neem nu Tochni. Een dorp van nog geen 200 inwoners, op 5 minuten rijden (dus reserveer wel een huurauto) van de oostkust en een ruim halfuur vanaf het Troodosgebergte . Er klinkt gezang uit de plaatselijke basiliek, terwijl manager Sofronis Potamitis in een klein steegje de zware koffers van zijn gasten een enorme stenen trap op manoeuvreert. Een jongen bekijkt vanaf zijn crossfiets onderzoekend alle nieuwkomers. Terwijl de poezen hun jankende geluid laten horen, wisselen enkele mannelijke inwoners voor de typisch Cypriotische supermarkt de laatste nieuwtjes uit.
Als het donker wordt, gaan de lampjes van het plaatselijke terras aan. Gasten kunnen kiezen tussen de vele gerechten uit de streek. En na een paar wijntjes blijkt de Cypriotische manier van leven –een stuk relaxter dan in Nederland– al snel aanstekelijk te werken. Want daarin verschillen toeristen en inwoners nu juist weer niet zo veel. Ze doen het allemaal rustig aan. Behalve Potamitis dan, die door het succes van zijn concept steeds meer toeristen mag verwelkomen.
Het concept dat Potamitis in 1987 bedacht is eigenlijk simpel. Maar het leverde hem wel een aardige dagbesteding op. En een fikse subsidie van de EU.
Vijf dorpen tussen Pafos en Larnaca hadden te kampen met leegstand. Jongeren vertrokken uit hun geboorteplaatsen om in de steden hun heil te gaan zoeken. Het resultaat: veel lege huizen, winkels die moesten sluiten.
Potamitis bedacht het plan om die leegstaande huizen om te bouwen tot vakantieappartementen. Met behoud van de typisch Cypriotische architectuur: dikke muren, kleine ramen en houten trappen. Maar met alle comfort die nodig is om er een fijn verblijf van te maken, zoals airconditioning in de slaapkamers. In elk van de vijf dorpen bouwde hij een zwembadje waar hij zonnebedden bij plaatste en zorgde hij voor een mogelijkheid te ontbijten.
Het concept sloeg aan. Inmiddels kunnen toeristen kiezen uit tientallen een- of tweekamerwoningen, her en der gesitueerd in de dorpen. Niet alleen aardig voor toeristen, die de Cypriotische gastvrijheid op deze manier van binnenuit kunnen beleven, maar ook voor de plaatselijke inwoners, die hun voorzieningen konden behouden of zelfs zagen terugkomen. Maar bovenal levert de vermenging een boeiende mix van verschillende culturen op.
Traditionele producten
Het dorpje Agros, dat op 1100 meter in het Troodos ligt, is bekend om een aantal traditionele producten, zoals rozenwater en gekonfijte zoetwaren. Het moet, afgezien aan de vele foto’s op de fabriekswanden, een belevenis zijn te zien hoe in de zomer het halve dorp meehelpt om de rozenblaadjes te plukken en erin rond te zwemmen.
In de zoetwarenfabriek van Nikki Agathokleous wordt in het voorjaar volop gewerkt. De vrouwelijke medewerkers schillen de vele vruchten en laten ze in grote pannen koken en afkoelen. De bekendste soort, soutzioukos, zijn amandelen die in een mix van gekookte vruchtendranken gedoopt worden en vijf dagen aan een draad drogen.