Afwezig, maar toch invloed
Niet verder springen dan je polsstok lang is. Die les moeten partijen en commentatoren na elke verkiezingsuitslag in hun oren knopen. Het is uitermate verleidelijk na een stembusgang weidse vergezichten te schetsen van de richting waarin de Nederlandse politiek zich beweegt. Maar de feitelijke basis voor dat soort theorieën is vaak smal. Dat geldt zeker voor de in omvang zo beperkte verkiezingen die woensdag zijn gehouden. Om uit de verkiezingsuitslag van slechts zes plaatsen algemene trends te destilleren, is een hachelijke zaak.
Toch kunnen er, heel voorzichtig, wel enkele conclusies getrokken worden. Dat in drie van de zes gemeenten het CDA heeft gewonnen, dat in twee gemeenten de VVD de grootste werd en dat Verdonks TON in de gemeente Zuidplas twee zetels behaalde, geeft aan dat het de rechtse partijen momenteel beter vergaat dan de linkse.Een voorzichtige conclusie kan verder zijn dat de beweging van Verdonk nog niet is uitgerangeerd. Hoewel het onafhankelijke Kamerlid aan het Binnenhof niets klaarmaakt en in de peilingen geheel is weggezakt, is zij lokaal blijkbaar nog wel degelijk in staat kiezers voor haar persoon enthousiast te maken. Voor het eerst heeft Verdonk nu een tweetal rechtstreeks op de naam van TON gekozen volksvertegenwoordigers.
De verkiezingsuitslagen bevestigen vervolgens het bestaande beeld dat regeringspartij ChristenUnie stabiel is, danwel licht groeit. Dat de samenwerkingslijst met de SGP in de gemeente Zuidplas tot zes raadszetels leidde, is een uitstekend resultaat.
Wat bij deze verkiezingen ten slotte in het oog springt, is de goede score van de VVD. Dat de liberalen in twee plaatsen de grootste werden en in twee plaatsen op de tweede plek eindigden, is niet alleen voor de betreffende lokale afdelingen, maar ook voor de landelijke partijtop een opsteker. Volgens Rutte bewijst deze uitslag dat de „ijslaag onder de VVD dikker is dan menigeen de laatste tijd dacht” en bevestigt dit de algemene trend „dat de aanhang van de VVD in het hele land groeit.”
In die analyse zit een element van waarheid. Sinds juni zitten de liberalen in de peiling van Maurice de Hond weer enigermate in de lift, zij het dat ze zich nog altijd bevinden onder het huidige niveau van 21 Kamerzetels.
Minder sterk, om niet te zeggen doorzichtig onjuist, is het commentaar van de plaatselijke VVD in Venlo. Dat de partij daar, met zo’n 30 procent van de stemmen, de grootste werd, zou volgens de lokale liberalen weinig te maken hebben met de absentie van de PVV. De overwinning zou vooral te danken zijn aan het uitstekende politieke vakwerk dat de VVD-raadsleden de achterliggende jaren leverden.
Hier krult onvermijdelijk een ongelovige glimlach om de lippen van elke lezer. Want wie beseft dat de VVD bij eerdere verkiezingen in Venlo nooit meer dan een procentje of 10 scoorde, en wie zich herinnert hoe de PVV bij de Europese verkiezingen van dit jaar in Venlo 31 procent van de stemmen in de wacht sleepte, moet concluderen dat de VVD alleen kon winnen dankzij de afwezigheid van Wilders. Een deel van de kiezers die anders PVV stemden, week nu uit naar de ideologisch dichtstbijzijnde groepering: de VVD.
Zo beïnvloedt Wilders, zelfs bij absentie, toch nog in zekere mate de verkiezingsuitslag.
