Tientallen jaren restte op het zogenaamde Hurvaplein in de Joodse wijk van de Oude Stad van Jeruzalem niet meer dan een stenen boog. In 1977 besloot de Israëlische regering deze boog op te richten op de plaats waar ooit de trotse Hurvasynagoge stond. De boog was zestien meter hoog, niet meer dan de helft van de originele bogen die hier ooit het koepeldak van de Hurvasynagoge droegen.De boog was een symbool voor veel meer dan alleen de tot tweemaal toe verwoestte synagoge.

Hij staat symbool voor de onderdrukking van de Joden in de loop van de geschiedenis en voor het feit dat Jeruzalem, vanuit Joods gezichtspunt, honderden jaren door de heidenen werd vertreden. Niet minder was de stenen boog een triomfboog, ter herinnering aan het feit dat de Heilige Stad in 1967 door de Israëliërs werd heroverd en sindsdien weer functioneert als hoofdstad van de Joodse staat.

Maar de boog was ook een monument van de grote verdeeldheid onder de Joden, die het sinds 1967 maar niet eens konden worden over de herbouw van deze belangrijke synagoge in dit belangrijke deel van de Oude Stad van Jeruzalem.

Ruïne

Talloos zijn de foto’s die vanaf het plein van de eenzame stenen boog gemaakt zijn. Iedere toerist die via het Hurvaplein naar de nabijgelegen Klaagmuur wandelde, stopte hier om een foto te maken. Zelfs de naam van de synagoge is trouwens een symbool, want het Hebreeuwse ”Hurva” of ”Churva” betekent ruïne.

De Hurvasynagoge werd in 1700 gebouwd op een stuk grond dat een groep Asjkenazische Joden onder leiding van rabbijn Yehuda, afkomstig uit Polen, in eigendom hadden gekregen. Het gebouw had de grootste synagoge voor Asjkenazische Joden moeten worden, maar kort nadat de bouw begon, overleed rabbi Yehuda. Het werk kwam vervolgens vele jaren stil te liggen. Uiteindelijk werd de niet-voltooide synagoge door Arabieren verwoest.

Brandpunt

In 1857 werd begonnen met de herbouw van de synagoge, die pas in 1864 werd afgerond. Decennialang was het gebouw een spiritueel brandpunt voor de Joden in Jeruzalem. Talrijk zijn de belangrijke gebeurtenissen die in deze synagoge werden gevierd.

Tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog van Israël in 1948, toen het land direct na het uitroepen van de onafhankelijkheid door Arabische buren werd aangevallen, was de Hurvasynagoge een basis voor Joodse strijders.

Op 25 mei 1948, tijdens de strijd om de Oude Stad, schreef de commandant van het Jordaanse Arabische Legioen via het Rode Kruis aan de Haganah –het Joodse leger– dat de Joden de Hurvasynagoge onmiddellijk moesten verlaten. Zo niet, dan zou het Jordaanse leger het gebouw opblazen.

De Haganah weigerde, wetend dat de Hurvasynagoge naast een synagoge ook een belangrijk symbool was voor de Joodse aanwezigheid in de Oude Stad. Op 27 mei maakten de Jordaniërs met explosieven een gat in de muur van de synagoge en probeerden ze op de top van de koepel de Arabische vlag te planten. Drie soldaten die de top van de koepel probeerde te bereiken, werden door Joodse schutters doodgeschoten, maar de vierde lukte het.

De Hurva was veroverd, de Oude Stad van Jeruzalem was in Arabische handen. Iets later reduceerde een enorme explosie de Hurvasynagoge tot een ruïne. De tweede vernietiging van het Joodse gebedshuis was een feit.

In 1967 veroverden de Israëliërs Oost-Jeruzalem en de Oude Stad op de Jordaniërs. De weg naar de Klaagmuur was weer vrij en eindelijk konden Joden weer bidden op de plaats waar ooit de tempel stond.

Museum

In de jaren die volgden, konden de Israëliërs het maar niet eens worden over de herbouw van het gebedshuis. De architecten die betrokken waren bij de herbouw van de Oude Stad stonden huiverig tegenover herbouw. Want de trend was in die tijd om van Jeruzalem een moderne, westerse hoofdstad te maken en zeker geen museum van het verleden.

Plannen voor herbouw kwamen en gingen. Totdat in het jaar 2000 de Israëlische regering fondsen beschikbaar stelde om de synagoge in z’n oude glorie te doen herrijzen. Inmiddels nadert de herbouw de voltooiing.

Er zijn Joden die de derde herbouw van de Hurvasynagoge zien als een teken dat de herbouw van de derde tempel aanstaande is. Want herbouw van de Hurva is voor hen een belangrijke versteviging van de Joodse identiteit van Jeruzalem. En dat is weer een voorwaarde voor de komst van de Messias, zo geloven ze.