Eindelijk is het dan zo ver. Minister Donner van Justitie wil een algemene identificatieplicht invoeren. Anders dan in de meeste Europese landen bestaat die in Nederland niet. Maar de tijden veranderen. Na de aanslagen van 11 september vorig jaar sprak D66-minister Van Boxtel zich al uit voor een dergelijke verplichting. Hij kreeg toen het kabinet niet mee.Nu gaat het er toch van komen. Tenzij het nieuwe kabinet er weer anders over denkt, maar dat is niet erg waarschijnlijk. Het toenemend aantal illegalen en de omvangrijke criminaliteit nopen tot een andere aanpak dan tot dusver in ons land gebruikelijk was.

Het is zelfs de bedoeling dat de identificatieplicht gaat gelden vanaf 12 jaar. Dat is wel erg jong. Jonger ook dan in andere landen het geval is. In België, waar al bijna een eeuw lang een identificatieplicht geldt, ligt de leeftijdsgrens op 15 jaar, in Duitsland bij 17 jaar.

Nu is er met de emancipatie van de jeugd helaas ook sprake van een opmars van de jeugdcriminaliteit. Jeugdige zwartrijders moeten er niet onderuit kunnen komen door een valse naam op te geven. Maar 14 jaar zou als grens wel reëler zijn.

Ook de straf op het niet kunnen tonen van een identificatiebewijs is in de voorstellen van minister Donner nogal fors uitgevallen. Wie zich niet kan identificeren terwijl hij verdacht wordt van een strafbaar feit, maakt zich schuldig aan een misdrijf waarop een maximale celstraf van twee maanden staat.

Tegenstanders van een algemene identificatieplicht beroepen zich veelal op het recht op privacy. Met name in de Angelsaksische wereld (Groot-Brittannië, de VS) laat men zich daar sterk door leiden. Op het Europese continent denkt men daar veelal anders over.

Slechte herinneringen aan het Ausweis uit de oorlogsjaren hebben er ook toe bijgedragen om het verzet tegen een identificatieplicht levend te houden. Maar inmiddels is dat al meer dan een halve eeuw geleden.

De huidige Nederlandse overheid kan men moeilijk op één lijn stellen met een totalitaire bezettingsmacht. De dekmantel van de privacy geeft mensen al te gemakkelijk de gelegenheid om dingen te doen die niet door de beugel kunnen. Wie zich correct gedraagt, hoeft er geen probleem mee te hebben wanneer er naar zijn identiteit wordt gevraagd.

Een gevoelig punt is in hoeverre een identificatieplicht leidt tot discriminerend gedrag door de politie. Worden Marokkaanse jongeren straks veel vaker gecontroleerd dan anderen? In België en Frankrijk klinken regelmatig dergelijke verwijten in de richting van de politie.

Maar wanneer is er sprake van discriminatie? Een ongelijke behandeling van ongelijke gevallen is niet discriminerend. Allochtone jongeren maken zich vaker schuldig aan crimineel of in ieder geval ongewenst gedrag dan ouderen, hetzij blank of gekleurd.

Dat de politie straks eerder jongeren (en vooral allochtone jongeren) naar hun identificatiebewijs vraagt dan ouderen, is niet meer dan logisch. Je kunt van agenten niet vergen dat ze onnozel zijn of zich als zodanig gedragen. Ook de gevangenisbevolking is qua sekse, leeftijd, huidskleur, nationaliteit en opleidingsniveau geen correcte afspiegeling van onze samenleving.