De kersttoespraak van de paus heeft hier en daar heel wat losgemaakt. De paus heeft dan wel niets concreet gezegd over homo’s, toch staan homobeweging en sommige politici op hun achterste benen. Dat komt doordat de paus de volgens hem heteroseksuele ordening van de menselijke natuur heeft benadrukt. Naar zijn opvatting is deze natuurlijke orde geen tegenstelling van vrijheid, maar is die er juist de voorwaarde voor. De paus is vervolgens door de homolobby gemakshalve aangemerkt als homohater. Je verdiepen in de beweegredenen van degene met wie je het oneens bent, is blijkbaar niet vereist.Zo wil Boris Dittrich het Vaticaan zijn spreekrecht bij de Verenigde Naties ontnemen. Het is kennelijk niet iedereen toegestaan iets te zeggen over de gewenste inrichting van ons mens-zijn. Op initiatief van D66-Europarlementariër In ’t Veld liet ook het Europees Parlement zich in met de zaak: politieke en religieuze leiders werden opgeroepen ertoe af te zien van uitspraken die kunnen aanzetten tot haat tegen homo’s. Zelfs minister Verhagen toonde zich openlijk bezorgd over de uitspraken van de paus. Op de een of andere manier lijkt het deze mensen te ontgaan dat het afwijzen van de homoseksuele praktijk iets anders inhoudt dan een aansporing tot het verwerpelijke potenrammen.

In de reactie van deze politici manifesteert zich een dieper liggende kwestie. Homoseksualiteit is een van die onderwerpen die een gelijkenis vertonen met het immigrantenvraagstuk van voor de tijd van Bolkestein en Fortuyn. Je moet niet wijzen op de mogelijke schaduwzijden ervan, want dan word je verketterd. Dat gebeurt ook als je bijvoorbeeld de rechten van het kind benadrukt ten opzichte van de keuzevrijheid van de ouders. Je mening wordt dan gezien als barbaars en achterhaald en je mag daarom niet participeren in het publieke debat. Ofwel, als je opvatting het algemene denkklimaat vreemd is, dan wordt je het spreekrecht ontnomen. Moraliseren mag, zolang de meerderheid maar achter je staat.

Vrijheidsopvatting
Zonder twijfel is de vrijheid van meningsuiting een groot goed. Vanzelfsprekend mag je het dan ook oneens zijn met de paus. Maar nu vrijheden lijken te vervallen tot een vorm van tirannie moeten we ons toch gaan afvragen of we nog op de goede weg zijn.

Meer vrijheid is tegenwoordig de maatstaf, elke andere norm is bespottelijk en onbeschaafd. Ga hier niet tegenin, want dan zondig je tegen de moderniteit en is het ’mondje dicht’. Maar tegen dit dogma valt wel wat in te brengen. Vrijheid kan doorslaan. Doorgeslagen vrijheidsdenken leidt er inmiddels toe dat het de paus niet meer is toegestaan te verwoorden hoe hij over die vrijheid denkt.

Tolerantie is op die manier verworden tot een eis die de meerderheid aan minderheden stelt. Deze minderheden moeten de maatstaf van de meerderheid overnemen, ook al strijdt dat met hun eigen diepste overtuiging. De mening van de meerderheid vormt zo de maatstaf en legitimatie om minderheden te minachten, onjuist te interpreteren, buiten te sluiten. Deze conceptie van onbegrensde vrijheid is dus in zichzelf uitsluitend en tiranniek.

Begrensde vrijheid
Hieruit komt een essentiële tekortkoming van het denken vanuit de onbegrensde individuele vrijheid aan het licht. Want redeneren vanuit de individuele keuzevrijheid wordt toegejuicht, maar als je probeert te redeneren vanuit het belang van de gemeenschap, dan plaats je je buiten diezelfde maatschappelijke orde. Dit vrijheidsdogma gaat dus voorbij aan het diepste van ons mens-zijn, namelijk dat we altijd mens zijn in relatie tot de ander, waardoor we grenzen aan onze vrijheid moeten accepteren. Vrijheid behoort samen te hangen met verdraagzaamheid en met verantwoordelijkheid voor de ander en voor de gemeenschap. De vrijheid van de mens is gedeelde vrijheid, vrijheid in een combinatie van vrijheden. Deze vrijheden begrenzen elkaar en juist zo dragen ze elkaar. Een geordend samenzijn van vrijheden is daarom essentieel voor ware vrijheid.

Mond snoeren
Tolerantie betekent dat we accepteren dat anderen een andere mening hebben dan wij. Vrijheden zijn juist van grote betekenis voor minderheden. Na eeuwenlange onderdrukking zijn homo’s relatief vrij. Het zou fair zijn als de homobeweging deze verworven vrijheden niet zou misbruiken om anderen de mond te snoeren. Meer sportief zou het zijn ook anderen hun mening te gunnen.

Vrijheid is van grote waarde. Maar als ze uitsluitende en tirannieke trekken gaat vertonen, moeten we ons eens achter de oren krabben. Individuele vrijheid mag niet verworden tot de tirannie van de meerderheid. Want dan gaat het de verkeerde kant op met het wezen van de democratie. Juist voor politici is hier een rol weggelegd.

Minister Verhagen zou daarom meer bezorgd moeten zijn over sommige uitingen van de onbegrensde vrijheidsopvatting dan over de woorden van de paus. Immers, vrijheden zijn een groot goed. Dat geldt in het bijzonder voor minderheden die een afwijkende mening hebben.

De auteur is lid van het CDA en studeert politicologie.